Difference between revisions of "1/ΜΕΘΟΔΟΙ/ΑΣΚΗΣΕΙΣ/el"

From www.PSALTIKI.info
Jump to: navigation, search
m (→‎Ὀρθογραφία τοῦ Ψηφιστοῦ)
m (→‎Φθογγόσημα σημάδια (χαρακτήρες ποσότητος))
 
(40 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 1: Line 1:
−
{{DISPLAYTITLE:Στοιχεῖα Θεωρίας τῆς Ψαλτικῆς Τέχνης}}
+
{{DISPLAYTITLE:Στοιχεία Θεωρίας της Ψαλτικής Τέχνης}}
  
  
Line 28: Line 28:
 
|ὀλίγον
 
|ὀλίγον
 
|
 
|
−
Σε συνδυασμούς με άλλα φθογγόσημα προσθέτει «ποιότητα» και ονομάζεται «οξεία». Στους περισσότερους συνδυασμούς (εκτός από τα τρία: 𝁇𝃰, 𝁇𝃰‍, 𝁇𝃱‍) φέρεται ως «στήριγμα» μόνο και χάνει την διαστηματική του έννοια.
+
Σε συνδυασμούς με άλλα φθογγόσημα προσθέτει «ποιότητα» και ονομάζεται «οξεία». Στους περισσότερους συνδυασμούς (εκτός από τα τρία: <blockquote>𝁇𝃰</blockquote>, <blockquote>𝁇𝃰‍</blockquote>, <blockquote>𝁇𝃱‍</blockquote>) φέρεται ως «στήριγμα» μόνο και χάνει την διαστηματική του έννοια.
 
|-
 
|-
 
|<blockquote>𝁉</blockquote>
 
|<blockquote>𝁉</blockquote>
Line 35: Line 35:
 
|πεταστή
 
|πεταστή
 
|
 
|
−
Στους περισσότερους συνδυασμούς (εκτός από ένα: 𝁉𝁇) φέρεται ως «στήριγμα» και χάνει την διαστηματική του έννοια, προσθέτοντας σ᾽αυτούς τους συνδυασμούς την ποιότητα, πέταγμα της φωνής.
+
Στους περισσότερους συνδυασμούς (εκτός από ένα: <blockquote>𝁉𝁇</blockquote>) φέρεται ως «στήριγμα» και χάνει την διαστηματική του έννοια, προσθέτοντας σ᾽αυτούς τους συνδυασμούς την ποιότητα, πέταγμα της φωνής.
 
|-
 
|-
 
|<blockquote>⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝃰</blockquote>
 
|<blockquote>⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝃰</blockquote>
Line 84: Line 84:
 
|}
 
|}
  
−
==Συνδυασμοὶ τῶν φθογγοσήμων ==
+
==Συνδυασμοί φθογγοσήμων ==
 
{|
 
{|
 
| style="background-color: #ffff9b; font-weight: 900; color: blue; vertical-align: middle; padding: 0px 20px; text-align: center;" |0
 
| style="background-color: #ffff9b; font-weight: 900; color: blue; vertical-align: middle; padding: 0px 20px; text-align: center;" |0
Line 357: Line 357:
 
|}
 
|}
  
−
==Ἀργίες (χρονικὰ σημεῖα) ==
+
== Αργίες (χρονικά σημεία) ==
 
{|
 
{|
 
!σημεῖον
 
!σημεῖον
Line 549: Line 549:
 
|}
 
|}
  
−
===Συνεχὲς ἐλαφρόν ===
+
===Συνεχές ελαφρόν ===
−
Η σειρά «''απόστροφος και ελαφρόν''», όταν κάτω από την απόστροφο ''δεν υπογράφονται λόγια'', υποδεικνύει ένα ενιαίο συνδυασμό που ονομάζεται «συνεχές ελαφρόν» και επισημαίνει μια κατάβαση όχι τριών βαθμίδων -1-2, αλλά την συνεχή κατάβαση δύο βαθμίδων -1-1, εκ των οποίων η πρώτη είναι με γοργό. Το συνεχές ελαφρόν λειτουργεί με ίδιο τρόπο όπως υπορροή με γοργό ή δύο απόστροφοι, εκ των οποίων η πρώτη είναι με γοργό.
+
Η σειρά «''απόστροφος+ελαφρόν''», όταν κάτω από την απόστροφο ''δεν υπογράφονται λόγια'', υποδεικνύει ένα ενιαίο συνδυασμό που ονομάζεται «συνεχές ελαφρόν» και επισημαίνει μια κατάβαση όχι τριών βαθμίδων -1-2, αλλά την συνεχή κατάβαση δύο βαθμίδων -1-1, εκ των οποίων η πρώτη είναι με γοργό. Το συνεχές ελαφρόν λειτουργεί με ίδιο τρόπο όπως υπορροή με γοργό ή δύο απόστροφοι, εκ των οποίων η πρώτη είναι με γοργό.
  
 
Η επιλογή αυτού του συνδυασμού εξαρτάται από την διανομή συλλαβών που μελοποιούνται:
 
Η επιλογή αυτού του συνδυασμού εξαρτάται από την διανομή συλλαβών που μελοποιούνται:
Line 558: Line 558:
 
|}
 
|}
  
−
==Ἄχρονες ὑποστάσεις (σημεῖα ποιότητος, τονισμοί) ==
+
== Άχρονες υποστάσεις (σημεία ποιότητος, τονισμοί) ==
 
{|
 
{|
 
!σημεῖον
 
!σημεῖον
Line 614: Line 614:
 
|}
 
|}
  
−
===Ὀρθογραφία τοῦ Ψηφιστοῦ ===
+
=== Ορθογραφία του Ψηφιστού ===
−
1) Διακρίνει ''ίσον ή ολίγον'' όταν ακολουθούν '''δύο ή περισσότεροι κατιόντες φθόγγοι''' των οποίων ο πρώτος είναι απόστροφος που έχει ίδια χρονική διάρκεια (μόνον ακέραιοι χρόνοι) με το φθογγόσημο του ψηφιστού:
+
1) Διακρίνει ''ίσον ή ολίγον'' όταν ακολουθούν '''δύο ή περισσότεροι κατιόντες φθόγγοι''' των οποίων ο πρώτος είναι ''απόστροφος'' που έχει '''ίδια χρονική διάρκεια''' (μόνον ακέραιοι χρόνοι) με το φθογγόσημο του ψηφιστού:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁇𝁚 𝁑 𝁑𝁿</blockquote>
 
|<blockquote>𝁇𝁚 𝁑 𝁑𝁿</blockquote>
Line 636: Line 636:
 
|}
 
|}
  
−
2) Διακρίνει μονόχρονο ολίγον όταν ακολουθεί '''υπορροή με γοργό ή συνεχές ελαφρόν''' (και αν μετά δεν συνεχίζει κατάβαση της μελωδίας και η συλλαβή του φθογγόσημου που πρόκειται να τεθεί ψηφιστόν είναι τονιζόμενη, τότε το ολίγον του ψηφιστού ανταλλάσσεται με πεταστή):
+
2) Διακρίνει ''μονόχρονο ολίγον'' όταν ακολουθεί '''υπορροή με γοργό ή συνεχές ελαφρόν''' (εάν μετά δεν '''συνεχίζει κατάβαση''' της μελωδίας και η '''συλλαβή του φθογγόσημου''' που πρόκειται να τεθεί ψηφιστόν είναι '''τονιζόμενη''', τότε το ολίγον του ψηφιστού ανταλλάσσεται με πεταστή):
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁇𝁚 𝁑𝁕 𝁑</blockquote>
 
|<blockquote>𝁇𝁚 𝁑𝁕 𝁑</blockquote>
Line 671: Line 671:
 
|}
 
|}
  
−
3) Διακρίνει '''δίχρονο''' ίσον ή ολίγον όταν ακολουθεί '''υπορροή με γοργό ή συνεχές ελαφρόν''' όταν μετά '''συνεχίζει κατάβαση''' της μελωδίας (και αν δεν συνεχίζει κατάβαση, τότε το φθογγόσημο του ψηφιστού ανταλλάσσεται με πεταστή):
+
3) Διακρίνει '''δίχρονο''' ίσον ή ολίγον όταν ακολουθεί '''υπορροή με γοργό ή συνεχές ελαφρόν''' και έπειτα '''συνεχίζει κατάβαση''' της μελωδίας (και αν δεν συνεχίζει κατάβαση, τότε το φθογγόσημο του ψηφιστού ανταλλάσσεται με πεταστή):
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁇𝁿𝁚  𝁓<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span> 𝁑‍</blockquote>
 
|<blockquote>𝁇𝁿𝁚  𝁓<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span> 𝁑‍</blockquote>
Line 697: Line 697:
 
|}
 
|}
  
−
5) Στα χειρόγραφα του Ιωάσαφ Διονυσιάτου το δίχρονο ίσον/ολίγον με ψηφιστό (όταν ακολουθεί υπορροή με γοργό) ανταλλάσσεται την δίχρονη πεταστή με ψηφιστό:
+
5) Στα χειρόγραφα του Ιωάσαφ Διονυσιάτου το δίχρονο ίσον/ολίγον με ψηφιστό (όταν ακολουθεί υπορροή με γοργό) ανταλλάσσεται την δίχρονη '''πεταστή με ψηφιστό''':
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁉𝁿𝁚‍  𝁓<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝁑‍</blockquote>
 
|<blockquote>𝁉𝁿𝁚‍  𝁓<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝁑‍</blockquote>
 
|<blockquote>𝁇𝁿𝁚 𝁓<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span> 𝁑‍</blockquote>
 
|<blockquote>𝁇𝁿𝁚 𝁓<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span> 𝁑‍</blockquote>
 
|}
 
|}
−
Κατά την καθιερωμένη τώρα σημειογραφία η πεταστή με ψηφιστό γράφεται μόνο σε μια περίπτωση της χαρακτηριστικής μελωδικής καταλήξεως:
+
Κατά την καθιερωμένη τώρα σημειογραφία η '''πεταστή με ψηφιστό''' γράφεται μόνο σε μια περίπτωση της χαρακτηριστικής μελωδικής καταλήξεως:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁉𝁿𝁚‍ 𝁑<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span> 𝁘𝁆𝁿𝁓<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span> 𝁇<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝁜 𝁑𝁆𝁿</blockquote>
 
|<blockquote>𝁉𝁿𝁚‍ 𝁑<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span> 𝁘𝁆𝁿𝁓<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span> 𝁇<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝁜 𝁑𝁆𝁿</blockquote>
Line 709: Line 709:
 
|}
 
|}
  
−
===Ὀρθογραφία τῆς βαρείας ===
+
=== Ορθογραφία της βαρείας ===
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁘𝁆𝝻‍𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝝻‍𝝰</blockquote>
 
|<blockquote>𝁘𝁆𝝻‍𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝝻‍𝝰</blockquote>
Line 754: Line 754:
 
|}
 
|}
  
−
=== Ὀρθογραφία τῆς πεταστῆς ===
+
=== Ορθογραφία της πεταστής ===
−
Πεταστὴ τίθεται μόνον πρὸ κατιόντων φθογγοσήμων. Ἐν δὲ ταῖς ἄλλαις περιπτώσεσι, διὰ τὸ διαβιβάσαι τὴν ποιότητα τῆς πεταστῆς χρησιμεύουσιν ἴσον/ὀλίγον μετὰ ὁμαλοῦ:
+
Πεταστή τίθεται μόνο πριν από κατιόντα φθογγόσημα. Σε άλλες περιπτώσεις για αντικατάσταση της ποιότητος πεταστής χρησιμεύουν ίσον ή ολίγον με ομαλόν:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁉 𝁑‍ 𝁇 </blockquote>
 
|<blockquote>𝁉 𝁑‍ 𝁇 </blockquote>
Line 767: Line 767:
 
|}
 
|}
  
−
1) Κυρίως ἡ πεταστὴ τίθεται '''πρὸ τῶν ἑτεροχρόνων κατιόντων φθογγοσήμων''':
+
1) Κυρίως η πεταστή τίθεται '''πριν από ετερόχρονα κατιόντα φθογγόσημα''':
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁉 𝁑‍𝁿 𝁑 </blockquote>
 
|<blockquote>𝁉 𝁑‍𝁿 𝁑 </blockquote>
Line 781: Line 781:
 
|<blockquote>𝁉𝁿  𝁓<span id="rd" style="color:red;">𝂏⁠⁠⁠⁠</span>⁠⁠⁠⁠⁠𝁑‍<span id="rd" style="color:red;">+‍</span></blockquote>
 
|<blockquote>𝁉𝁿  𝁓<span id="rd" style="color:red;">𝂏⁠⁠⁠⁠</span>⁠⁠⁠⁠⁠𝁑‍<span id="rd" style="color:red;">+‍</span></blockquote>
 
|}
 
|}
−
2) Ἐξερουμένων τῶν περιπτώσεων ὅταν '''τὴν μονόχρονον πεταστὴν''' ἀκολουθῇ μία μονόχρονος ἀπόστροφος:
+
2) Εκτός από την περίπτωση που την '''μονόχρονη πεταστή''' ακολουθεί '''μονόχρονη απόστροφος''':
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁉 𝁑‍ 𝁇 </blockquote>
 
|<blockquote>𝁉 𝁑‍ 𝁇 </blockquote>
Line 795: Line 795:
 
|<blockquote>𝁘𝁑‌𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰 </blockquote>
 
|<blockquote>𝁘𝁑‌𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰 </blockquote>
 
|}
 
|}
−
ἢ ζεύγη ἀποστρόφων τῇ βαρείᾳ διακρινόμενα:
+
ή '''ζεύγη αποστρόφων''' που διακρίνονται με βαρείες:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁉𝝻𝝰 𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰 </blockquote>
 
|<blockquote>𝁉𝝻𝝰 𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰 </blockquote>
Line 802: Line 802:
 
|<blockquote>𝁉𝝻𝝰 𝁑‌𝝻𝝰 𝁑𝝼‌𝝰 <span id="rd" style="color:red;">+‍‍</span></blockquote>
 
|<blockquote>𝁉𝝻𝝰 𝁑‌𝝻𝝰 𝁑𝝼‌𝝰 <span id="rd" style="color:red;">+‍‍</span></blockquote>
 
|}
 
|}
−
ἢ ὁμόχρονον ἐλαφρόν:
+
ή '''ομόχρονο ελαφρόν''':
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁉 𝁕 </blockquote>
 
|<blockquote>𝁉 𝁕 </blockquote>
Line 814: Line 814:
 
|<blockquote>𝁉𝁿 𝁕𝁑<span id="rd" style="color:red;">+‍</span></blockquote>
 
|<blockquote>𝁉𝁿 𝁕𝁑<span id="rd" style="color:red;">+‍</span></blockquote>
 
|}
 
|}
−
3) Ἡ δίχρονος πεταστὴ ἀπαιτεῖ κατόπιν ἑαυτῆς ἵνα ἀκολουθῶσι τοὐλάχιστον δύο κατιόντες βαθμίδες. Εἰ δὲ μή, ἀντὶ ταύτης τίθεται ἴσον/ὀλίγον μετὰ ὁμαλοῦ:
+
3) Η δίχρονη πεταστή απαιτεί να ακολουθούν τουλάχιστον δύο κατιόντες φθόγγοι. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις αντί πεταστής τίθεται ίσον ή ολίγον με ομαλόν:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁉𝁿 𝁑‍ 𝁑 𝁑 </blockquote>
 
|<blockquote>𝁉𝁿 𝁑‍ 𝁑 𝁑 </blockquote>
Line 828: Line 828:
 
|<blockquote>𝁇𝁿<span id="rd" style="color:red;">𝁛</span> 𝁕 </blockquote>
 
|<blockquote>𝁇𝁿<span id="rd" style="color:red;">𝁛</span> 𝁕 </blockquote>
 
|}
 
|}
−
Ὡς ἐξέρεσις παρίσταται μία χαρακτηριστικὴ μελῳδικὴ κατάληξις, ὅπου τὴν πεταστὴν δύναται ἀκολουθεῖν κατάβασις μιᾶς βαθμίδος:
+
Υπάρχει όμως μία εξαίρεση με την χαρακτηριστική μελωδική κατάληξη, όπου μετά την πεταστή ακολουθεί κατάβαση μιας βαθμίδος:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁉𝁿𝁚‍𝝻𝝰 𝁑<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝝰‌‌ 𝁘𝁆𝁿𝝻‍𝝰𝁓𝝰‌‌‌<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span> 𝁇<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝁜𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝁿𝝼‍𝝰</blockquote>
 
|<blockquote>𝁉𝁿𝁚‍𝝻𝝰 𝁑<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝝰‌‌ 𝁘𝁆𝁿𝝻‍𝝰𝁓𝝰‌‌‌<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span> 𝁇<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝁜𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝁿𝝼‍𝝰</blockquote>
 
|}
 
|}
−
Δεῖ εἰδέναι, ὅτι ἐὰν ἡ παροῦσα κατάληξις μελίζει οὐχὶ δύο, ἀλλὰ τρεῖς συλλαβάς, τὸ μετὰ βαρείας ἴσον (ἢ ἕτερον φθογγόσημον) καὶ ἡ ὑποῤῥοὴ ἀνταλλάσσονται ὡς στήριγμα ἐκ πεταστῆς καὶ συνεχὲς ἐλαφρόν:
+
Πρέπει να σημειωθεί ότι εάν αυτή η κατάληξη μελοποιεί όχι δύο, αλλά τρεις συλλαβές, το ίσον+βαρεία (ή άλλο φθογγόσημο) αντικαθίστανται με αντίστοιχο σημάδι με στήριγμα πεταστής (και εάν σε αυτή την θέση θα ήταν απλό ολίγον χωρίς συνδυασμό, αντικαθίσταται με απλή πεταστή) και η υπορροή+γοργόν ανταλλάσσεται με συνεχές ελαφρόν:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁉𝁿𝁚‍𝝻𝝰 𝁑<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝝰‌‌ 𝁆𝁉𝁿𝝻‍𝝰 𝁑‍𝁕𝝻‍𝝰 𝁇<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝁜𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝁿𝝼‍𝝰</blockquote>
 
|<blockquote>𝁉𝁿𝁚‍𝝻𝝰 𝁑<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝝰‌‌ 𝁆𝁉𝁿𝝻‍𝝰 𝁑‍𝁕𝝻‍𝝰 𝁇<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝁜𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝁿𝝼‍𝝰</blockquote>
 
|}
 
|}
−
Ὅμως μελογράφοι τινες (Στέφανος Δομέστικος, Ἰωάννης Λαμπαδάριος) παρὰ ταῦτα ἔγραφον τὴν δίχρονον πεταστὴν πρὸ καταβάσεως μιᾶς βαθμίδος. Ἐὰν μιμούμεθα αὐτῶν τὰς πράξεις καὶ θέλομεν γρᾶψαι πεταστὴν ἐν παρομοίαις περιπτώσεσι, ἰστέον ὅτι ἡ ἀκόλουθος πάροδος τῆς μελῳδίας δεῖ ἔχειν ἄμεσον κατάβασιν, εἰ δὲ μὴ ἡ γραφὴ αὕτη ἔσται λανθασμένη.
+
Όμως μερικοί εκδότες (Στέφανος Δομέστικος, Ιωάννης Λαμπαδάριος) μολονότι έγραφαν την δίχρονη πεταστή πριν από καταβάσεις μιάς βαθμίδος. Εάν μιμηθούμε αυτούς και θέλουμε να γράφουμε πεταστή σε παρόμοιες περιπτώσεις, πρέπει να υπολογίζουμε ότι μετά από τέτοια μικρή κατάβαση και την ακόλουθη ανάβαση, έπειτα η κατάβαση πρέπει να συνεχίζει άμεσα‍, δηλαδή η μελωδία σταδιακά πρέπει να κατεβαίνει σε γενική πορεία της μουσικής φράσης. Εάν δεν υπάρχει συνεχής κατάβαση της μουσικής φράσης, τότε η χρήση δίχρονης πεταστής πριν από καταβάσεις μιάς αποστρόφου είναι λανθασμένη.
  
−
Ἐν τῷ ἑξῆς θέσει παραδεκτή ἐστιν ἡ χρῆσις τῆς διχρόνου πεταστῆς:
+
Στην εξής θέση η χρήση δίχρονης πεταστής είναι παραδεκτή:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁉𝁿 𝁑‍𝃰𝁘𝁑𝁿𝁓<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span> 𝁇<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝁜 𝁑𝁆𝁿 </blockquote>
 
|<blockquote>𝁉𝁿 𝁑‍𝃰𝁘𝁑𝁿𝁓<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span> 𝁇<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝁜 𝁑𝁆𝁿 </blockquote>
 
|}
 
|}
  
−
===Ὀρθογραφία τῶν μετὰ κεντημάτων συνδυασμῶν ===
+
===Ορθογραφία συνδυασμών με κεντήματα ===
−
1) ''ὀλίγον μετὰ κεντημάτων κάτωθι'' ἐπισημαίνει τὴν συνεχῆ ἀνάβασιν δύο βαθμίδων καὶ '''πάντοτε συνεχίζει προηγουμένην συλλαβήν''', ἐπεὶ οὖν ἐν τῷ συνδυασμῷ τούτῷ ἐκτελοῦνται πρῶτον τὰ κεντήματα καὶ ὕστερον τὸ ὀλίγον (κάτωθεν ἄνω):
+
1) ''ολίγον με κεντήματα από κάτω'' επισημαίνει την συνεχή ανάβαση δύο βαθμίδων που '''πάντα συνεχίζει την προηγούμενη συλλαβή''', επειδή σε τέτοιους τον συνδυασμούς πρώτα εκτελούνται τα κεντήματα και ύστερα το ολίγον (μετράμε τα φθογγόσημα από κάτω προς τα πάνω):
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝰 𝁇𝝰 </blockquote>
 
|<blockquote>𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝰 𝁇𝝰 </blockquote>
Line 851: Line 851:
 
| colspan="2" |<blockquote>𝁆   𝁇𝃲<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>   𝁇𝃲𝁿     =    𝁆    𝃰<span id="rd" style="color:red;">𝃵</span> 𝁇     𝃰 𝁇𝁿 </blockquote>
 
| colspan="2" |<blockquote>𝁆   𝁇𝃲<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>   𝁇𝃲𝁿     =    𝁆    𝃰<span id="rd" style="color:red;">𝃵</span> 𝁇     𝃰 𝁇𝁿 </blockquote>
 
|}
 
|}
−
2) ''ὀλίγον μετὰ κεντημάτων ἐπάνω'' ἐπισημαίνει τὴν συνεχῆ ἀνάβασιν δύο βαθμίδων καὶ '''πάντοτε ἄρχεται νέαν συλλαβήν''', ἐκτελεῖται πρῶτον τὸ ὀλίγον καὶ ὕστερον τὰ κεντήματα (κάτωθεν ἄνω):
+
2) ''ολίγον με κεντήματα από πάνω'' επισημαίνει την συνεχή ανάβαση δύο βαθμίδων και '''συνήθως αρχίζει νέα συλλαβή''', εκτελείται πρώτα το ολίγον και ύστερα τα κεντήματα (μετράμε τα φθογγόσημα από κάτω προς τα πάνω):
  
−
Κατόπιν τούτου τοῦ συνδυασμοῦ δύναται ἀκολουθεῖν μόνον τὸ ἴσον ἢ κατιὸν μὴ ἔγγοργον φθογγόσημον.
+
Μετά από ένα τέτοιο συνδυασμό πρέπει να '''ακολουθεί ή ίσον ή κατιόν''' φθογγόσημο χωρίς γοργό.
  
−
Τὸ ὀλίγον ἐν τῷ παρόντι συνδυασμῷ δύναται ἐπιβαρύνεσθαι μετὰ κεντήματος ἢ ὑψηλῆς, δεικνύων τὴν ἀνάβασιν  ἀντὶ μιᾶς βαθμίδος· δύο, τέσσαρας ἢ πέντε ἀναλόγως:
+
Το ολίγον σε τέτοιο συνδυασμό μπορεί να λαμβάνει ως «πνεύματα» το κέντημα και την υψηλή, σχηματίζοντας συνδυασμούς για ανάβαση μελωδίας 2, 4 ή 5 βαθμίδων:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
|-
Line 882: Line 882:
 
|<blockquote>⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇 𝁇𝁚  𝁑𝁕 </blockquote>
 
|<blockquote>⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇 𝁇𝁚  𝁑𝁕 </blockquote>
 
|}
 
|}
−
+ καὶ μία περίπτωσις τῆς μετὰ τούτον τὸν συνδυασμὸν ἀκολουθούσης ἀναβάσεως, ὅταν ταύτη παρουσιάζεται ὡς ὁ αὐτὸς συνδυασμός.
+
Υπάρχει μόνο μια περίπτωση ανάβασης που μπορεί να ακολουθήσει μετά από ένα τέτοιο συνδυασμό‍, που γίνεται με '''επανάληψη του ίδιου του συνδυασμού''' όταν ο κάθε επαναλαμβανόμενος συνδυασμός έχει '''διαφορετική συλλαβή'''.
  
−
Δῆλα δὴ ἡ ἀνάβασις τῆς μελῳδίας μετὰ τὸν συνδυασμὸν «''ὀλίγον μετὰ κεντημάτων ἐπάνω''» δύναται εἶναι μόνον ὡς ἕτερον «''ὀλίγον μετὰ κεντημάτων ἐπάνω''»:
+
Μετά το «''ολίγον με κεντήματα από πάνω''» ακολουθεί ή κατάβαση της μελωδίας, ή ανάβαση με τον ίδιο συνδυασμό «''ολίγον με κεντήματα από πάνω''»:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
|-
Line 896: Line 896:
 
|<blockquote>⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝝻‍𝝰 𝃰𝝰‌‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰 </blockquote>
 
|<blockquote>⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝝻‍𝝰 𝃰𝝰‌‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰 </blockquote>
 
|}
 
|}
−
3) Οἱ ''συνδυασμοὶ ἐπὶ στηρίγματος'' ὅταν ὡς «στήριγμα» παρίσταται τὸ ὀλίγον (ἐν ταύταις ταῖς περιπτώσεσι τοῦτο οὐκ ἔχει διαστηματικὴ σημασία), τίθενται '''μόνον πρὸ κατιόντων φθογγοσήμων''' (καὶ δὴ διὰ τοῦτον τὸν σκοπὸν καὶ προορισμὸν ἔχουσι, τοῦ ἐπιδεικνύναι τὴν ἑξῆς κατάβασιν τῆς μελῳδίας):
+
3) Οι ''συνδυασμοί πάνω σε ολίγον ως στήριγμα'' (σε αυτές τις περιπτώσεις το ολίγον δεν έχει διαστηματική σημασία) τίθενται '''μόνον πριν από κατιόντα φθογγόσημα''' (και μάλιστα γι᾽αυτόν τον σκοπό και χρησιμοποιείται, για να υποδεικνύει την κατάβαση μελωδίας που ακολουθεί):
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
|-
Line 929: Line 929:
 
|<blockquote>𝁓𝃰𝁇𝃰‍<span id="rd" style="color:red;">+‍‍</span></blockquote>
 
|<blockquote>𝁓𝃰𝁇𝃰‍<span id="rd" style="color:red;">+‍‍</span></blockquote>
 
|}
 
|}
−
Ἐὰν δὲ τὰ κεντήματα ἔγγοργά εἰσι τὸ ἐπόμενον φθογγόσημον δύναται εἶναι '''ἴσον''':
+
Όμως εάν τα κεντήματα είναι έγγοργα, δηλαδή έχουν γοργό, το επακόλουθο φθογγόσημο μπορεί να είναι '''ίσον''':
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
|-
Line 962: Line 962:
 
|<blockquote>𝁓𝃰<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝁇𝃰‍<span id="rd" style="color:red;">+‍‍</span></blockquote>
 
|<blockquote>𝁓𝃰<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝁇𝃰‍<span id="rd" style="color:red;">+‍‍</span></blockquote>
 
|}
 
|}
−
Τὸ ''ἴσον ἐπὶ στηρίγματος'' ''τοῦ ὀλίγου'' τίθεται μόνον ἐν τῇ περιπτώσει τῆς σειρᾶς τῶν ἴσων, τῶν ἐπισημαινομένων μελῳδικὴν ἀνάγνωσιν, διὰ τὸ διακρίνειν τονιζομένην συλλαβήν:
+
Το ''ίσον πάνω σε στήριγμα ολίγου'' τίθεται μόνο στην περίπτωση μονοφωνίας ―της σειράς των ίσων που χρησιμεύουν για μελωδική ανάγνωση― για να διακρίνει την τονιζόμενη συλλαβή:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁆𝁇𝝟‍𝞄 𝁆𝞀𝝸 𝁆𝝴 𝁆𝝚 𝁆𝁇𝝺𝝴 𝁆𝝶 𝁆𝁿𝞂‍‍𝝾𝝼 </blockquote>
 
|<blockquote>𝁆𝁇𝝟‍𝞄 𝁆𝞀𝝸 𝁆𝝴 𝁆𝝚 𝁆𝁇𝝺𝝴 𝁆𝝶 𝁆𝁿𝞂‍‍𝝾𝝼 </blockquote>
 
|}
 
|}
  
−
===Ὀρθογραφία τοῦ ἀντικενώματος ===
+
===Ορθογραφία του αντικενώματος ===
−
1) Τὸ ἀντικένωμα δύναται διακρίνειν ὀλίγον ὃν ἀκολουθεῖ ἀπόστροφος:
+
1) Το αντικένωμα μπορεί να τεθεί κάτω από το ολίγον‍ όταν μετά από αυτό ακολουθεί απόστροφος:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|<blockquote>𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝰 𝁇𝁜𝝰 𝁑𝝻‌𝝰 </blockquote>
 
|<blockquote>𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝰 𝁇𝁜𝝰 𝁑𝝻‌𝝰 </blockquote>
 
|<blockquote>𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝻‍𝝰 𝁇𝁜𝝰 𝁆𝝻‍𝝰<span id="rd" style="color:red;">+‍‍</span> </blockquote>
 
|<blockquote>𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝻‍𝝰 𝁇𝁜𝝰 𝁆𝝻‍𝝰<span id="rd" style="color:red;">+‍‍</span> </blockquote>
 
|}
 
|}
−
2) Τὸ ''ἀντικένωμα μετὰ ἁπλῆς'' ἐπιδεικνύει δίχρονον ἀργίαν καὶ κυματισμόν τινα ἐν τῇ φωνιτικῇ ἐκτελέσει (τὴν ποιότητα τῆς πεταστῆς) ἐν συνδυασμῷ μετὰ τῆς ἀκολουθούσης ἐγγόργου ὁμοσυλλάβου ἀποστρόφου (ἢ ἐλαφροῦ). Ὁ παρὼν συνδυασμὸς μελίζει πάντοτε μίαν συλλαβὴν καὶ τοῦτον οὐ δύναται ἀκολουθεῖν κατάβασις:
+
2) Το ''αντικένωμα με απλή'' τίθεται κάτω από διάφορα φθογγόσημα προσθέτοντας σ᾽αυτά ένα χρόνο, δηλαδή τα κάνει δίχρονα, και επιπλέον προσδίδει ως ποιότητα ένα κυματισμό φωνής (σαν την ποιότητα της πεταστής)‍. Μετά από αυτό οπωσδήποτε '''ακολουθεί ομοσύλλαβη απόστροφος (ή ελαφρόν) με γοργό'''. Ο παρών συνδυασμός μελοποιεί πάντα '''μία συλλαβή''' και μετά από αυτόν άμεσα '''δεν μπορεί να ακολουθεί κατάβαση''' μελωδίας:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
|-
Line 991: Line 991:
 
|<blockquote>𝁖𝁿𝝻‍𝝰 𝁑‍<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝝻𝝰 𝁑𝝻‌‌𝝰</blockquote>
 
|<blockquote>𝁖𝁿𝝻‍𝝰 𝁑‍<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝝻𝝰 𝁑𝝻‌‌𝝰</blockquote>
 
|}
 
|}
−
Τὸ φθογγόσημον σὺν τῷ μετὰ ἁπλῆς ἀντικενώματι ἐν τῷ παρόντι συνδυασμῷ ἀνταλλάσσεται τῇ μετὰ βαρείας πεταστῇ σὺν τῷ μετὰ ἁπλῆς ἀντικενώματι, ὅταν τοῦτο ἀκολουθῶσι δύο συνεχῶς ἀνάγουσαι βαθμίδες (ἢ τὸ ἴσον καὶ μία ἀνάγουσα βαθμίς) ἐξ ὧν ἡ πρώτη μὴ ἔγγοργός ἐστι:
+
Το φθογγόσημο με αντικένωμα+απλή σ᾽αυτόν τον συνδυασμό ανταλλάσσεται με πεταστή+βαρεία με αντικένωμα+απλή, όταν ακολουθεί συνεχής ανάβαση δύο φθόγγων (ή ένα ίσον + ανάβαση ενός φθόγγου), των οποίων ο πρώτος δεν έχει γοργό:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
|-
Line 1,010: Line 1,010:
 
|<blockquote>𝁑𝁜𝂅𝝻𝝰 𝁑<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝝰‌‌ 𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝝰‌‌</blockquote>
 
|<blockquote>𝁑𝁜𝂅𝝻𝝰 𝁑<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝝰‌‌ 𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑<span id="rd" style="color:red;">𝂏</span>𝝰‌‌</blockquote>
 
|}
 
|}
−
Ἐὰν χρειασθῇ αὔξησις χρόνου τούτου τοῦ συνδυασμοῦ, τότε τὸ μετὰ ἁπλῆς ἀντικένωμα ἀνταλλάσσεται τῷ συνδέσμῳ μετὰ βαρείας καὶ διπλῆς ἢ τριπλῆς:
+
Εάν χρειαστεί αύξηση χρόνου σε ένα τέτοιο συνδυασμό, τότε το αντικένωμα+απλή ανταλλάσσεται με σύνδεσμο: φθογγόσημο+βαρεία με διπλή η τριπλή:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
|-
Line 1,026: Line 1,026:
 
|}
 
|}
  
−
=== Ὀρθογραφία τοῦ συνδέσμου (ἑτέρου) ===
+
=== Ορθογραφία του συνδέσμου (έτερον <παρακάλεσμα>) ===
−
Ὁ σύνδεσμος διακρίνει ἕνωσιν ἐν συνδυασμοῖς τισι (κυρίως μετὰ τοῦ ἴσου) τῶν ὁμοσυλλάβων φθογγοσήμων, δῆλα δὴ τοῖς '''μελίζουσι μίαν συλλαβήν'''.
+
Ο σύνδεσμος διακρίνει ένωσιν εν συνδυασμοίς τισι (κυρίως μετά του ίσου) των ομοσυλλάβων φθογγοσήμων, δήλα δη τοις '''μελίζουσι μίαν συλλαβήν'''.
  
−
Ὁ σύνδεσμος ἐπισημαίνει τὴν ἑνότητα τοῦ λόγου τῶν σημαδίων τῆς ψαλτικῆς ἐν συνδυασμοῖς αὐτῶν, τὴν ἀποκλειστικὴν ἐξάρτησιν ἐκ μιᾶς μονάδος τοῦ λόγου:
+
Ο σύνδεσμος επισημαίνει την ενότητα του λόγου με τα φθογγόσημα της ψαλτικής σε όλο το σημειογραφικό σύνολο, την αποκλειστική εξάρτησή του από μονάδες του λόγου:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
|-
Line 1,050: Line 1,050:
 
| colspan="2" |<blockquote>𝁑𝝰‌‌𝁆<span id="rd" style="color:red;">𝁠</span>𝝰 𝁑𝝰‌𝁆<span id="rd" style="color:red;">𝁠</span>𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆<span id="rd" style="color:red;">𝁠</span>𝝰 𝁑𝝰‌𝁆<span id="rd" style="color:red;">𝁠</span>𝝰 </blockquote>
 
| colspan="2" |<blockquote>𝁑𝝰‌‌𝁆<span id="rd" style="color:red;">𝁠</span>𝝰 𝁑𝝰‌𝁆<span id="rd" style="color:red;">𝁠</span>𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆<span id="rd" style="color:red;">𝁠</span>𝝰 𝁑𝝰‌𝁆<span id="rd" style="color:red;">𝁠</span>𝝰 </blockquote>
 
|}
 
|}
−
Ὁ συνδυασμὸς «ὀλίγον/ἴσον+ἔγγοργος ἀπόστροφος+ὀλίγον(/ὄλίγον σὺν κεντήμασι ἐπάνω)» διακρίνεται τῷ συνδέσμῳ μόνον ἐὰν τοῦτον ἀκολουθεῖ κατάβασις μελῳδίας:
+
Ο συνδυασμός «ολίγον/ίσον+έγγοργος απόστροφος+ολίγον(/όλίγον με κεντήματα από πάνω)» διακρίνεται με σύνδεσμο μόνο εάν ακολουθεί κατάβαση της μελωδίας:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
|-
Line 1,062: Line 1,062:
 
|}
 
|}
  
−
===Ὑφέν ===
+
=== Υφέν ===
−
Τὸ «ὑφέν» ἐστιν ἡ λίγα τῆς δυτικῆς μουσικῆς, ἓν ἐκ τριῶν σημείων (σὺν τῇ κορώνη καὶ τῇ διαστολῇ) τῶν εἰσαχθέντων ἀπὸ τῆς δυτικῆς πενταγράμμου σημειογραφίας εἰς τὴν βυζαντινὴν ὑπὸ τοῦ διδασκάλου Κωνσταντίνου Ψάχου ἐν ἀρχῇ τοῦ Κ´ αἰῶνος διὰ λόγους ἐκπαιδευτικούς:
+
Το «υφέν» είναι η «liga» της δυτικής μουσικής, είναι ένα από τα τρία σημεία (μαζί με την κορώνα και την διαστολή) που έχουν εισαχθεί από την σύγχρονη δυτική σημειογραφία στην νέα βυζαντινή υπό του διδασκάλου Κωνσταντίνου Ψάχου στην αρχή του 20 αιώνα για λόγους εκπαιδευτικούς:
 +
 
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
|-
Line 1,082: Line 1,083:
 
|}
 
|}
  
−
== Ταχύτης (χρονικὴ ἀγωγή) ==
+
== Ταχύτητα (χρονική αγωγή) ==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
!σημεῖον
 
!σημεῖον
Line 1,095: Line 1,096:
 
|<blockquote><span id="gn" style="color:green;">𝂜</span></blockquote>
 
|<blockquote><span id="gn" style="color:green;">𝂜</span></blockquote>
 
|μετρία
 
|μετρία
−
(χρόνος ἀργός)
+
(χρόνος αργός)
 
|90
 
|90
 
|<blockquote><span id="gn" style="color:green;">𝂟</span></blockquote>
 
|<blockquote><span id="gn" style="color:green;">𝂟</span></blockquote>
Line 1,116: Line 1,117:
 
|50
 
|50
 
|<blockquote><span id="gn" style="color:green;">𝂟</span><span id="gn" style="color:green;">𝂟</span><span id="gn" style="color:green;">𝂟</span></blockquote>
 
|<blockquote><span id="gn" style="color:green;">𝂟</span><span id="gn" style="color:green;">𝂟</span><span id="gn" style="color:green;">𝂟</span></blockquote>
−
|ἐμμελὴς ἀπαγγελία
+
|
 +
εμμελής απαγγελία
 
|240
 
|240
 
|}
 
|}
  
−
==Σημεῖα ἀλλοιώσεως τόνου ==
+
==Σημεία αλλοιώσεως τόνου ==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
!ὑφέσεις
+
!υφέσεις
  
 
!βήμα 1/12 τόνου
 
!βήμα 1/12 τόνου
−
(τὰ μόρια)
+
(τα μόρια)
 
!διέσεις
 
!διέσεις
 
|-
 
|-
Line 1,145: Line 1,147:
 
|}
 
|}
  
−
= Κλίμακες, μαρτυρίαι καὶ φθοραὶ τῶν ἤχων =
+
= Κλίμακες, μαρτυρίες και φθορές των ήχων =
  
−
==Βαθμίδες τετραχόρδου — βάσεις τῶν ἤχων —  μαρτυρίαι ==
+
==Βαθμίδες τετραχόρδου — βάσεις των ήχων —  μαρτυρίες ==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
! colspan="4" |ἐν ἀναβάσει
+
! colspan="4" |σε ανάβαση
−
! rowspan="2" |ἀπήχημα
+
! rowspan="2" |απήχημα
 
! rowspan="11" |
 
! rowspan="11" |
−
! colspan="3" rowspan="2" |ἐν καταβάσει
+
! colspan="3" rowspan="2" |σε κατάβαση
 
|-
 
|-
−
! colspan="4" |μαρτυρία καὶ βαθμίς
+
! colspan="4" |μαρτυρία και βαθμίδα
 
|-
 
|-
 
| colspan="5" |12 (μείζων τόνος)
 
| colspan="5" |12 (μείζων τόνος)
Line 1,214: Line 1,216:
 
|}
 
|}
  
−
==Διατονικὴ κλίμαξ ==
+
==Διατονική κλίμακα ==
 
{| class="sortable"
 
{| class="sortable"
 
|[[File:sa_diatonon.png|400px|link=]]
 
|[[File:sa_diatonon.png|400px|link=]]
 
|
 
|
−
|Βαθμίδες τῆς διατονικῆς κλίμακος. Κάτωθι - μαρτυρίαι, ἐπάνω - φθοραί.
+
|Βαθμίδες της διατονικής κλίμακας.  
 +
Από κάτω - μαρτυρίες, από πάνω - φθορες.
 
|-
 
|-
 
|[[File:sa_klimakes_krisis.png|400px|link=]]
 
|[[File:sa_klimakes_krisis.png|400px|link=]]
 
|
 
|
−
|Παραβολὴ τῆς βυζαντινῆς καὶ τῆς δυτικῆς συγκεκραμμένης κλίμακος.
+
|Παραβολή της βυζαντινής και της δυτικής συγκεκραμμένη κλίμακας.
 
|}
 
|}
  
−
===Πεντ‍άχορδον (τετράφωνον) σύστημα ===
+
===Πεντ‍άχορδο (τετράφωνο) σύστημα ===
 
{| class="sortable"
 
{| class="sortable"
 
|[[File:trohos.png|400px|link=]]
 
|[[File:trohos.png|400px|link=]]
 
|
 
|
−
|Ὁ «τροχὸς» ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Κουκουζέλους δι᾽ ἐξάσκησιν τῶν ψαλτῶν κατὰ τὸ πεντάχορδον σύστημα.
+
|Ο «τροχός» Αγίου Ιωάννου του Κουκουζέλους‍, για εξάσκηση των ψαλτών κατά το πεντάχορδο σύστημα.
 
|-
 
|-
 
| colspan="3" |
 
| colspan="3" |
Line 1,235: Line 1,238:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
! rowspan="2" |
 
! rowspan="2" |
−
! colspan="4" |μαρτυρίαι
+
! colspan="4" |μαρτυρίες
 
! colspan="4" rowspan="2" |
 
! colspan="4" rowspan="2" |
 
|-
 
|-
−
! colspan="2" |παλαιαὶ
+
! colspan="2" |παλαιές
−
! colspan="2" |νέαι
+
! colspan="2" |νέες
 
|-
 
|-
 
! colspan="9" |'''12'''
 
! colspan="9" |'''12'''
Line 1,245: Line 1,248:
 
!''δ´''
 
!''δ´''
 
|<blockquote><span id="rd" style="color:red;">𝂨</span><span id="rd" style="color:red;">𝂭</span><span id="rd" style="color:red;">𝂭</span></blockquote>
 
|<blockquote><span id="rd" style="color:red;">𝂨</span><span id="rd" style="color:red;">𝂭</span><span id="rd" style="color:red;">𝂭</span></blockquote>
−
|ἅγια
+
|Άγια
 
!<blockquote><span id="rd" style="color:red;">𝂨</span><span id="rd" style="color:red;">𝂭</span><span id="rd" style="color:red;">𝃬</span></blockquote>
 
!<blockquote><span id="rd" style="color:red;">𝂨</span><span id="rd" style="color:red;">𝂭</span><span id="rd" style="color:red;">𝃬</span></blockquote>
 
!δι
 
!δι
Line 1,318: Line 1,321:
 
|}
 
|}
  
−
===Τετράχορδον (τρίφωνον) σύστημα ===
+
=== Τετράχορδο (τρίφωνο) σύστημα ===
 
{| class="sortable"
 
{| class="sortable"
 
|[[File:trohos_trifonia.png|400px|link=]]
 
|[[File:trohos_trifonia.png|400px|link=]]
 
|
 
|
−
|«Τροχὸς τῆς τριφωνίας» (τοῦ τετραχόρδου συστήματος) τοῦ πλαγίου δ´ ἤχου.
+
|«Τροχός της τριφωνίας» (του τετραχόρδου συστήματος) του πλαγίου Δ´ ήχου.
 
|}
 
|}
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
! colspan="9" |μαρτυρίαι
+
! colspan="9" |μαρτυρίες
 
|-
 
|-
−
! colspan="4" |παλαιαί
+
! colspan="4" |παλαιές
−
! colspan="3" |νέαι
+
! colspan="3" |νέες
−
!παλαιαί
+
!παλαιές
−
!νέαι
+
!νέες
 
|-
 
|-
 
|<blockquote>⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠<span id="rd" style="color:red;">𝂳</span></blockquote>
 
|<blockquote>⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠<span id="rd" style="color:red;">𝂳</span></blockquote>
Line 1,376: Line 1,379:
 
|}
 
|}
 
{| class="sortable"
 
{| class="sortable"
−
| colspan="3" |Τὰ τρίφωνα συστήματα τοῦ τρίτου, τοῦ βαρέως καὶ τοῦ πλαγίου δ´ ἤχου:
+
| colspan="3" |Τα τρίφωνα συστήματα του Τρίτου, του Βαρέως και του Πλαγίου Δ´ ήχου:
 
|-
 
|-
 
|[[File:trifonia.png|400px|link=]]
 
|[[File:trifonia.png|400px|link=]]
Line 1,383: Line 1,386:
 
|}
 
|}
  
−
===Ὀκτάχορδον (ἑπτάφωνον) σύστημα — «ὀκτάβα» ===
+
===Οκτάχορδο (επτάφωνο) σύστημα — «octava» ===
 
{| class="sortable"
 
{| class="sortable"
 
|[[File:eptafonia.png|400px|link=]]
 
|[[File:eptafonia.png|400px|link=]]
Line 1,391: Line 1,394:
  
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
! colspan="5" |πεντάχορδον σύστημα
+
! colspan="5" |πεντάχορδο σύστημα
 
! rowspan="24" |
 
! rowspan="24" |
−
! colspan="5" |τετράχορδον σύστημα
+
! colspan="5" |τετράχορδο σύστημα
 
! rowspan="24" |
 
! rowspan="24" |
−
! colspan="4" |ὀκτάχορδον σύστημα
+
! colspan="4" |ὀκτάχορδο σύστημα
 
|-
 
|-
 
!''δ´''
 
!''δ´''
Line 1,622: Line 1,625:
 
|}
 
|}
  
−
==Χρωματικὴ κλίμαξ ==
+
==Χρωματική κλίμακα ==
 
{| class="sortable"
 
{| class="sortable"
 
|[[File:trohos_difonia.png|400px|link=]]
 
|[[File:trohos_difonia.png|400px|link=]]
Line 1,629: Line 1,632:
 
|}
 
|}
  
−
===«Διφωνία» — θεωρητικὴ δίφωνος κλίμαξ ===
+
===«Διφωνία» — θεωρητική δίφωνη κλίμακα ===
 
{| class="sortable"
 
{| class="sortable"
 
|[[File:sa_2.png|600px|link=]]
 
|[[File:sa_2.png|600px|link=]]
Line 1,636: Line 1,639:
 
|}
 
|}
  
−
===Μαλακὴ χρωματικὴ κλίμαξ ===
+
===Μαλακή χρωματική κλίμακα ===
 
{| class="sortable"
 
{| class="sortable"
 
|[[File:sa_malakon.png|600px|link=]]
 
|[[File:sa_malakon.png|600px|link=]]
Line 1,643: Line 1,646:
 
|}
 
|}
  
−
===Σκληρὴ χρωματικὴ κλίμαξ ===
+
===Σκληρή χρωματική κλίμακα ===
 
{| class="sortable"
 
{| class="sortable"
 
|[[File:sa_chroma.png|600px|link=]]
 
|[[File:sa_chroma.png|600px|link=]]
Line 1,650: Line 1,653:
 
|}
 
|}
  
−
=== Διφωνία καὶ χρωματικὸν ὀκτάχορδον ===
+
=== Διφωνία και χρωματικό οκτάχορδο ===
 
{| class="sortable"
 
{| class="sortable"
 
|[[File:difonia.png|400px|link=]]
 
|[[File:difonia.png|400px|link=]]
Line 1,659: Line 1,662:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
! colspan="3" rowspan="2" |διφωνία
 
! colspan="3" rowspan="2" |διφωνία
−
! rowspan="2" |ὀκτάχορδον
+
! rowspan="2" |οκτάχορδο
  
−
κατὰ τὴν παλαιὰν
+
κατά την παλαιά
  
−
μέθοδον
+
μέθοδο
 
! rowspan="25" |
 
! rowspan="25" |
−
! colspan="5" |ὀκτάχορδον κατὰ τὴν νέαν μέθοδον
+
! colspan="5" |οκτάχορδο κατά την νέα μέθοδο
 
|-
 
|-
−
! colspan="2" |μαλακὸν χρῶμα
+
! colspan="2" |μαλακό χρώμα
 
!
 
!
−
! colspan="2" |σκληρὸν χρῶμα
+
! colspan="2" |σκληρό χρώμα
 
|-
 
|-
 
!1
 
!1
Line 1,854: Line 1,857:
 
|}
 
|}
  
−
==Ἰδιαιτερότητες τῶν κλιμάκων τῶν ἤχων ==
+
== Ιδιαιτερότητες των κλιμάκων των ήχων ==
  
 
===Ἦχος πρῶτος ===
 
===Ἦχος πρῶτος ===
Line 1,912: Line 1,915:
 
|}
 
|}
  
−
==Οἱ ἐπιπλέον χρωματισμοί — «χρῶαι» ==
+
==Οι επιπλέον χρωματισμοί — «χρώες» ==
  
 
=== «Κλητόν» ===
 
=== «Κλητόν» ===

Latest revision as of 09:55, 17 January 2024



Contents:

Σύγχρονη βυζαντινή σημειογραφία

Φθογγόσημα σημάδια (χαρακτήρες ποσότητος)

Τα σημάδια (φθογγόσημα, χαρακτήρες της ψαλτικής, κατά την δυτική ορολογία «νεύματα») επισημαίνουν διαστήματα‍, βαθμίδες αναβάσεως ή καταβάσεως στην «κλίμακα» των φθόγγων της μελωδίας. Είναι σχετικά, επειδή υποδεικνύουν την κίνηση φωνής σε σχέσει με τον προηγούμενο φθόγγο και δεν αναφέρονται σε ορισμένο τονικό ύψος.

Η ποσότητα των επισημαινομένων διαστημάτων επίσης είναι σχετική και εξαρτάται από τους τρόπους του ήχου που ορίζονται με ειδικά σημεία‍, τις «μαρτυρίες». Τα ίδια σημάδια―φθογγόσημα, παραδείγματος χάριν, μπορούν να σημαίνουν μετάβαση ενός τόνου σε μία περίπτωση ή και πιο μικρού διαστήματος ημιτονίου σε άλλη κ.ο.κ.

Σημάδι Βήμα (ποσότητα) Ονομασία Περιγραφή
𝁆
 0

Δείχνει ισότητα.

ἴσον

Συνεχίζει την προηγούμενη βαθμίδα της κλήμακος, ο φθόγγος παραμένει στο ίδιο ύψος.

𝁇
 +1

Ανεβάζει την φωνή κατά μία βαθμίδα πάνω σχετικά με την προηγούμενη.

ὀλίγον Σε συνδυασμούς με άλλα φθογγόσημα προσθέτει «ποιότητα» και ονομάζεται «οξεία». Στους περισσότερους συνδυασμούς (εκτός από τα τρία:
𝁇𝃰
,
𝁇𝃰‍
,
𝁇𝃱‍
) φέρεται ως «στήριγμα» μόνο και χάνει την διαστηματική του έννοια.
𝁉
 +1

Ανεβάζει την φωνή και προσθέτει στην φωνητική εκτέλεση «πέταγμα».

πεταστή Στους περισσότερους συνδυασμούς (εκτός από ένα:
𝁉𝁇
) φέρεται ως «στήριγμα» και χάνει την διαστηματική του έννοια, προσθέτοντας σ᾽αυτούς τους συνδυασμούς την ποιότητα, πέταγμα της φωνής.
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝃰
 +1

Ἀνεβάζει τὴν φωνή.

κεντήματα

Λειτουργούν μόνο ως επέκταση προηγούμενης συλλαβής. Με τα κεντήματα ποτέ δεν ξεκινά νέα συλλαβή. Πριν και μετά από τα κεντήματα δεν μπορεί να τεθεί χαρακτήρας με γοργό.

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝃱
 +2

Ανεβάζει την φωνή κατά δύο βαθμίδες πάνω.

κέντημα

Το σημάδι αυτό είναι «πνεύμα» και καθ᾽ εαυτό δεν λειτουργεί. Ενεργεί μόνο σε συνδυασμούς πάνω σε στήριγμα των «σωμάτων» του ολίγου (οξείας) ή της πεταστής.

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁐
 +4

Ανεβάζει την φωνή κατά τέσσερις βαθμίδες πάνω.

ὑψηλή

Το σημάδι αυτό είναι «πνεύμα» και καθ᾽ εαυτό δεν λειτουργεί. Ενεργεί μόνο σε συνδυασμούς πάνω σε στήριγμα των «σωμάτων» του ολίγου (οξείας) η της πεταστής.

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁑
 -1

Κατεβάζει την φωνή κατά μία βαθμίδα κάτω σχετικά με την προηγούμενη.

ἀπόστροφος
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁓
 -1-1

Συνεχώς κατεβάζει την φωνή κατά δύο βαθμίδες.

ὑποῤῥοή

Λειτουργεί μόνο ως επέκταση προηγούμενης συλλαβής. Με την ὑποῤῥοή ποτέ δεν ξεκινά νέα συλλαβή. Πριν από την ὑποῤῥοή δεν μπορεί να τεθεί χαρακτήρας με γοργό.

𝁕
 -2

Κατεβάζει την φωνή κατά δύο βαθμίδες.

ἐλαφρόν
𝁖
 -4

Κατεβάζει την φωνή κατά τέσσερις βαθμίδες.

χαμηλή

Συνδυασμοί φθογγοσήμων

0
𝁆
𝁆𝁇
𝁉𝁆
𝁑𝃰
-1+1
Ἄνω συνεχῶς⇡ Ἄνω ὑπερβατῶς↑ ✕ Κάτω ὑπερβατῶς↓ Κάτω συνεχῶς⇣
𝁆𝃰
0+1
𝁇
𝃰
𝁉
 1
𝁑
𝁇𝁑
𝁉𝁑
𝁆𝁑
0-1
𝁓𝃰
-1-1+1
𝁕𝃰
-2+1
𝁑𝁕𝃰
-1-1+1
𝁇𝃰
+1+1
𝁇𝃲
+1+1
𝁇𝃱
𝁇𝃳
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁉𝁇
 2
𝁕
𝁇𝁕
𝁉𝁕
𝁑𝁕
-1-1
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁓
-1-1
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁑𝁕𝁇
-1-1
𝁇𝁓
-1-1
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁑𝁕𝁉
-1-1
𝁉𝁓
-1-1
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁑𝁑
-1-1
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁕𝁑𝃰
-3+1
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃱𝃰
+2+1
𝁇𝃱‍
𝁉𝃱
 3
𝁕𝁑
𝁇𝁕𝁑
𝁉𝁕𝁑
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝁖𝃰
-4+1
𝁇𝁐
𝁉𝁐
 4
𝁖
𝁇𝁖
𝁉𝁖
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁐
+4+1
𝁇𝁎
𝁉𝁎
 5
𝁖𝁑
𝁇𝁑𝁖
𝁉𝁑𝁖
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁎
+5+1
𝁇𝃱‍𝁐
𝁉𝃱𝁐
 6
𝁖𝁕
𝁇𝁕𝁖
𝁉𝁕𝁖
𝁇𝃱‍𝁏
𝁉𝃱𝁏
 7
𝁖𝁑𝁕
𝁇𝁑𝁕𝁖
𝁉𝁕𝁑𝁖
𝁇𝁎𝁐
𝁉𝁎𝁐
 8
𝁖𝁖
𝁇𝁖𝁖
𝁉𝁖𝁖
𝁇𝃰𝁏𝁐
𝁉𝃰𝁏𝁐
 9
𝁖𝁖𝁑
𝁇𝁑𝁖𝁖
𝁉𝁑𝁖𝁖
𝁇𝃱‍𝁏𝁐
𝁉𝃱𝁏𝁐
 10
𝁕𝁖𝁖
𝁇𝁕𝁖𝁖
𝁉𝁕𝁖𝁖
𝁇𝃱‍𝁎𝁏
𝁉𝃱𝁎𝁏
 11
𝁕𝁑𝁖𝁖
𝁇𝁑𝁕𝁖𝁖
𝁉𝁕𝁑𝁖𝁖
𝁇𝁎𝁏𝁐
𝁉𝁏𝁎𝁐
 12
𝁖𝁖𝁖
𝁇𝁖𝁖𝁖
𝁉𝁖𝁖𝁖
𝁇𝃰𝁎𝁏𝁐
𝁉𝃰𝁏𝁎𝁐
 13
𝁑𝁖𝁖𝁖
𝁇𝃱‍𝁐𝁎𝁏
𝁉𝃱𝁐𝁎𝁏
 14
𝁕𝁖𝁖𝁖

Αργίες (χρονικά σημεία)

σημεῖον ὀνομασία ποσότης ὀρθογραφία
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁿
 κλάσμα +1

Προσθέτει σε οποιοδήποτε φθογγόσημο όπου τίθεται ένα «χρόνο». Η διάρκεια του φθογγόσημου που έχει κλάσμα αποτελεί 2 χρόνους.

Μπορεί να τεθεί πάνω από το ίσον, ολίγον, την απόστροφο, το ελαφρόν και την χαμηλή.

Μπορεί να τεθεί κάνω από την πεταστή.

Τίθεται κάτω από το ολίγον όποτε δεν υπάρχει χώρος από πάνω.

𝁆𝁿
𝁇𝁿
𝁑𝁿
𝁉𝁿
𝁇𝁎𝁐𝁏𝁿‍
𝁕𝁿
𝁖𝁿
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂅
 ἁπλή +1

Προσθέτει σε οποιοδήποτε φθογγόσημο όπου τίθεται ένα «χρόνο». Η διάρκεια του φθογγόσημου που έχει απλή αποτελεί 2 χρόνους.

Μπορεί να τεθεί κάνω από την υπορροή όπου προσθέτει ένα «χρόνο» σε κάτω φθόγγο της‍, οπότε η υπορροή συνολικά θα διαρκεί 3 χρόνους.

Μπορεί να τεθεί κάνω από την απόστροφο στους συνδυασμούς με την βαρεία.

Σε συνδυασμό με αντικένωμα μπορεί να τεθεί κάτω από όλα τα φθογγόσημα εκτός κεντημάτων.

Σε συνδυασμό με βαρεία χωρίς φθογγόσημα επισημαίνει παύση ενός χρόνου.

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁓𝂅
𝁘𝁆 𝁑𝂅
𝁘𝂅
𝁘  𝁑⁠𝁑𝂅
𝁑⁠𝁑𝂅𝁘𝁑   𝁑
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂅𝂅
 διπλή +2

Προσθέτει σε οποιοδήποτε φθογγόσημο όπου τίθεται 2 χρόνους. Η συνολική διάρκεια του φθογγόσημου μαζί με το σημείο της διπλής αποτελεί 3 χρόνους.

Μπορεί να τεθεί κάνω από υπορροή, ίσον, ολίγον και απόστροφο.

Σε συνδυασμό με βαρεία χωρίς φθογγόσημα επισημαίνει παύση 2 χρόνων.

𝁓𝂅𝂅
𝁆𝂅𝂅
𝁇𝂅𝂅
𝁑𝂅𝂅
𝁘𝂅𝂅
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂅𝂅𝂅
 τριπλή +3

Προσθέτει σε οποιοδήποτε φθογγόσημο όπου τίθεται 3 χρόνους. Η συνολική διάρκεια του φθογγόσημου μαζί με το σημείο της διπλής αποτελεί 4 χρόνους.

Μπορεί να τεθεί κάνω από υπορροή, ίσον, ολίγον και απόστροφο.

Σε συνδυασμό με βαρεία χωρίς φθογγόσημα επισημαίνει παύση 3 χρόνων.

𝁓𝂅𝂅𝂅
𝁆𝂅𝂅𝂅
𝁇𝂅𝂅𝂅
𝁑𝂅𝂅𝂅
𝁘𝂅𝂅𝂅
𝂏
 Γοργόν (½) ⁠½

Μετατρέπει τον πρώτο χρόνο του φθογγόσημου όπου τίθεται και τον τελευταίο χρόνο του προηγούμενου σε ½ χρόνου.

𝁆𝁆𝂏‍
 ½      ½
𝁆𝁿𝁆𝂏‍
 1½        ½
𝁆 𝁑𝂏𝂅𝂅
 ½         2½
𝁆𝁓𝂏𝂅
 ½       ½       2

Τα γοργά από πάνω μπορούν να τεθούν μόνο στους συνδυασμούς φθογγοσήμων και στις μεμονωμένες αποστρόφους (χωρίς συνδυασμό):

𝁓𝂏
𝁇𝃰𝂏
𝁇𝁜𝂏
𝁕𝁑𝂏
𝁑𝂏

Στα υπόλοιπα μεμονωμένα φθογγόσημα (χωρίς συνδυασμό) τα γοργά τίθενται από κάτω:

𝁆𝂏‍
𝃰𝂏‍
𝁇𝂏‍
𝁕𝂏‍
𝁖𝂏‍

Κάτω από την απόστροφο το γοργό τίθεται σε μια περίπτωση‍, όταν προηγείται υπορροή με γοργό:

𝁓𝂏   𝁑𝂏‍
𝂏𝂏
 δίγοργον (⅓) ⅓ (⅓)

Μετατρέπει τον πρώτο χρόνο του φθογγόσημου όπου τίθεται, τον επόμενο χρόνο και τον τελευταίο χρόνο του προηγούμενου φθογγόσημου σε ⅓ χρόνου:

𝁆𝁆𝂏𝂏𝁆
 ⅓         ⅓⁠        ⅓
𝁆 𝁑𝂏𝂏𝂅𝂅
 ⅓         1⅔
𝁆𝁿𝁆𝂏𝂏𝁆
 1⅓⁠      ⅓⁠      ⅓
𝁆𝁓𝂏𝂏𝂅
 ⅓⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠         ⅓⁠       1⅓
𝂏𝂏𝂏
 τρίγοργον (¼) ¼ (¼) (¼)

Μετατρέπει τον πρώτο χρόνο του φθογγόσημου όπου τίθεται, δύο επόμενους και τον τελευταίο χρόνο του προηγούμενου φθογγόσημου σε ¼ χρόνου:

𝁆𝁆𝂏𝂏𝂏𝁆𝁆
 ¼        ¼        ¼        ¼
𝁆 𝁑𝂏𝂏𝂏𝂅𝂅
 ¼       ⁠⁠⁠¾
𝁆𝁿𝁆𝂏𝂏𝂏𝁆𝁆
 1¼        ¼        ¼        ¼
𝁆𝁓𝂏𝂏𝂏𝂅
 ¼        ¼      ½
𝂗
 ἀργόν (½) (½) 2

Σε συνδυασμούς ολίγου με κεντήματα από κάτω προσθέτει ένα χρόνο στο ολίγον και ένα γοργό στα κεντήματα (δηλαδή ο χρόνος των κεντημάτων και ο τελευταίος χρόνος του προηγούμενου φθογγόσημου μετατρέπονται σε ½).

Τίθεται μόνο πάνω σε συνδυασμό «ολίγον με κεντήματα από κάτω»:

𝁆    𝁇𝃲𝂗
 =
𝁆    𝃰𝃵      𝁇𝁿
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂗𝂗
 δίαργον (½) (½) 3

Προσθέτει δύο χρόνους στο ολίγον και ένα γοργό στα κεντήματα (δηλαδή ο χρόνος των κεντημάτων και ο τελευταίος χρόνος του προηγούμενου φθογγόσημου μετατρέπονται σε ½).

Τίθεται μόνο πάνω σε συνδυασμό «ολίγον με κεντήματα από κάτω»:

𝁆      𝁇𝃲𝂗𝂗
 =
𝁆     𝃰𝃵     𝁇𝂅𝂅
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂗𝂗𝂗
 τρίαργον (½) (½) 4

Προσθέτει 3 χρόνους στο ολίγον και ένα γοργό στα κεντήματα (δηλαδή ο χρόνος των κεντημάτων και ο τελευταίος χρόνος του προηγούμενου φθογγόσημου μετατρέπονται σε ½).

Τίθεται μόνο πάνω σε συνδυασμό «ολίγον με κεντήματα από κάτω»:

𝁆    𝁇𝃲𝂗𝂗𝂗
 =
𝁆         𝃰𝃵        𝁇𝂅𝂅𝂅

Συνεχές ελαφρόν

Η σειρά «απόστροφος+ελαφρόν», όταν κάτω από την απόστροφο δεν υπογράφονται λόγια, υποδεικνύει ένα ενιαίο συνδυασμό που ονομάζεται «συνεχές ελαφρόν» και επισημαίνει μια κατάβαση όχι τριών βαθμίδων -1-2, αλλά την συνεχή κατάβαση δύο βαθμίδων -1-1, εκ των οποίων η πρώτη είναι με γοργό. Το συνεχές ελαφρόν λειτουργεί με ίδιο τρόπο όπως υπορροή με γοργό ή δύο απόστροφοι, εκ των οποίων η πρώτη είναι με γοργό.

Η επιλογή αυτού του συνδυασμού εξαρτάται από την διανομή συλλαβών που μελοποιούνται:

0(1) −1(1) −2(1)
𝁆𝝻‍𝝰 𝁑𝝻‌𝝰𝁕𝝻‍𝝰
 ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠0(½) −1(½) −1(1)
𝁆𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝻𝝰 𝁑𝝻‌𝝰     =     𝁆𝝻‍𝝰 𝁑𝁕𝝻‍𝝰     =    𝁆𝝻‍𝝰 𝁓𝂏𝝰‌‌‌

Άχρονες υποστάσεις (σημεία ποιότητος, τονισμοί)

σημεῖον ὀνομασία σημασία
            ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁚
 ψηφιστόν

Είναι είδος τονισμού που διακρίνει: ή ένα ίσον ή ένα συνδυασμό πάνω σε βάση ολίγου (ή ―σε μια περίπτωση― της πεταστής).

⁠⁠⁠⁠𝁘
 βαρεία

Είναι τονισμός που διακρίνει μερικούς συνδυασμούς φθογγοσήμων.

             ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁜
 ἀντικένωμα

Είναι είδος τονισμού που προσδίδει στον φθόγγο όγκο (σε συνδυασμούς με απλή προσδίδει στην φωνητική εκτέλεση φθόγγου ένα κυματισμό).

              ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁛
 ὁμαλόν

Προσδίδει στην φωνητική εκτέλεση φθόγγου ένα κυματισμό (σαν την ποιότητα πεταστής), υποδεικνύει ένωση των επισημαινομένων φθογγοσήμων με το επώμενο ίσον.

                       ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁠‍
 σύνδεσμος (ἕτερον παρα­κά­λεσμα)

Υποδεικνύει ένωση μερικών συνδυασμών φθογγοσήμων.

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁻
 ἐνδόφωνον

Υποδεικνύει την εκτέλεση με κλειστό στόμα.

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂴𝝰‌‌
 γορθμικόν ἁπλοῦν

Χρησιμοποιείται για σύνθεση επιπρόσθετες συλλαβές. Συνδυάζεται με όλα τα φωνήεντα εκτός από το «ε». Προφέρεται ως ένρινος «ν» ή ανταλλάσσεται στο ψάλσιμο με ειδικές αναλύσεις.

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂵‌‌‌𝝴
 γορθμικόν διπλοῦν

Χρησιμοποιείται για σύνθεση επιπρόσθετες συλλαβές. Συνδυάζεται μόνο με το φωνήεν «ε». Προφέρεται ως ένρινος «ν» ή ανταλλάσσεται στο ψάλσιμο με ειδικές αναλύσεις.

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂵𝂵‍𝝴
 δασεία προσῳδία

Χρησιμοποιείται για σύνθεση επιπρόσθετες συλλαβές. Συνδυάζεται με όλα τα φωνήεντα. Προφέρεται σαν δασεία προσῳδία, δηλαδή ως «χ» με αναπνοή, χωρίς την βοήθεια γλώσσας.

Ορθογραφία του Ψηφιστού

1) Διακρίνει ίσον ή ολίγον όταν ακολουθούν δύο ή περισσότεροι κατιόντες φθόγγοι των οποίων ο πρώτος είναι απόστροφος που έχει ίδια χρονική διάρκεια (μόνον ακέραιοι χρόνοι) με το φθογγόσημο του ψηφιστού:

𝁇𝁚 𝁑 𝁑𝁿
𝁇𝁿𝁚 𝁑𝁿 𝁑
𝁇𝁚 𝁑𝁿 𝁑+‍
𝁇𝁚 𝁑𝂏 𝁑+‍
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝂏𝁚 𝁑 +‍𝁑
𝁇𝂅𝂅𝁚 𝁑𝂅𝂅 𝁑
𝁇𝁚 𝁑 𝁖
𝁉 𝁑‌ 𝁑+‍
𝁇𝁚 𝁑 𝁆+‍
𝁉 𝁑‌ 𝁆
𝁇𝁚 𝁑 𝁑𝂏+‍
𝁉 𝁑‍ 𝁑𝂏
𝁇𝁚 𝁑 𝁑
𝁉 𝁑‍𝁿 𝁑‍
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁚 𝁑 𝁑

2) Διακρίνει μονόχρονο ολίγον όταν ακολουθεί υπορροή με γοργό ή συνεχές ελαφρόν (εάν μετά δεν συνεχίζει κατάβαση της μελωδίας και η συλλαβή του φθογγόσημου που πρόκειται να τεθεί ψηφιστόν είναι τονιζόμενη, τότε το ολίγον του ψηφιστού ανταλλάσσεται με πεταστή):

𝁇𝁚 𝁑𝁕 𝁑
𝁇𝁚  𝁓𝂏 𝁑‌
𝁉 𝁑‌𝁕 𝁑+‍‍
𝁉  𝁓𝂏 𝁑‌       +‍
𝁇𝁚 𝁑‍𝁕 𝁇
𝁇𝁚  𝁓𝂏 𝁇
𝁉 𝁑‍𝁕 𝁇
𝁉 𝁓𝂏 𝁇
𝁆 𝁇𝃲𝂏𝁚‍ 𝁑𝁕+‍‍
𝁆 𝁇𝃲𝂏𝁚‍ 𝁓𝂏 𝁑‍+‍
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁚  𝁑𝁕        +‍‍‍
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁚  𝁓𝂏  +‍
𝁆 𝁇𝃲𝂏 𝁑𝁕
𝁆 𝁇𝃲𝂏  𝁓𝂏 𝁑‍
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃲𝁚‍  𝁑𝁕
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃲𝁚‍  𝁓𝂏

❃ Μετά τα κεντήματα δεν μπορεί να ακολουθεί κανένα φθογγόσημο με γοργό. Σε αυτή την περίπτωση ανταλλάσσονται με το ολίγον:

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁚  𝁑𝁕        +‍‍‍
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇 𝁇𝁚  𝁑𝁕
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃲𝁚‍  𝁑𝁕
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁚  𝁓𝂏        +‍‍
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇 𝁇𝁚  𝁓𝂏
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃲𝁚‍  𝁑𝁓𝂏

3) Διακρίνει δίχρονο ίσον ή ολίγον όταν ακολουθεί υπορροή με γοργό ή συνεχές ελαφρόν και έπειτα συνεχίζει κατάβαση της μελωδίας (και αν δεν συνεχίζει κατάβαση, τότε το φθογγόσημο του ψηφιστού ανταλλάσσεται με πεταστή):

𝁇𝁿𝁚  𝁓𝂏 𝁑‍
𝁇𝁿𝁚  𝁑𝁕 𝁑‌
𝁇𝁿𝁚 𝁓𝂏 𝁓𝂏
𝁇𝁿𝁚 𝁓𝂏 𝁕
𝁇𝁿𝁚 𝁓𝂏 𝁇+‍
𝁇𝁿𝁚  𝁑𝁕 𝁇+‍‍‍
𝁉𝁿 𝁓𝂏 𝁑‍+‍
𝁉𝁿 𝁓𝂏 𝁇

4) Διακρίνει μονόχρονο ολίγον όταν ακολουθεί απόστροφος + υπορροή με γοργό ή συνεχές ελαφρόν (σε παρόμοια περίπτωση με δίχρονο φθογγόσημο, αυτό ανταλλάσσεται με πεταστή):

𝁇𝁚 𝁑 𝁑𝁕
𝁇𝁚  𝁑 𝁓𝂏
𝁉 𝁑‌ 𝁑𝁕 +‍‍
𝁉 𝁑‍  𝁓𝂏⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠        +‍
𝁇𝁿𝁚 𝁑 𝁑𝁕+‍‍‍
𝁇𝁿𝁚  𝁑 𝁓𝂏+‍
𝁉𝁿 𝁑‌ 𝁑𝁕
𝁉𝁿 𝁑‍  𝁓𝂏⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠

5) Στα χειρόγραφα του Ιωάσαφ Διονυσιάτου το δίχρονο ίσον/ολίγον με ψηφιστό (όταν ακολουθεί υπορροή με γοργό) ανταλλάσσεται την δίχρονη πεταστή με ψηφιστό:

𝁉𝁿𝁚‍  𝁓𝂏𝁑‍
𝁇𝁿𝁚 𝁓𝂏 𝁑‍

Κατά την καθιερωμένη τώρα σημειογραφία η πεταστή με ψηφιστό γράφεται μόνο σε μια περίπτωση της χαρακτηριστικής μελωδικής καταλήξεως:

𝁉𝁿𝁚‍ 𝁑𝂏 𝁘𝁆𝁿𝁓𝂏 𝁇𝂏𝁜 𝁑𝁆𝁿
𝁉𝁿𝁚‍ 𝁑𝂏 𝁘𝁑𝁿𝁓𝂏 𝁇𝂏𝁜 𝁑𝁆𝁿

Ορθογραφία της βαρείας

𝁘𝁆𝝻‍𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝝻‍𝝰
𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝝻‍𝝰
𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁇+‍𝝻‍𝝰
𝁘𝁆𝁑𝝻‍𝝰 𝁘𝁑𝁑𝝻‍𝝰‍𝁘𝁑𝁑𝝻‍𝝰
𝁘𝁆𝝻‍𝝰 𝁑𝝻‌𝝰𝁆𝝻‍𝝰+‍
𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁑𝝻‌𝝰‌‌𝁆𝝻‍𝝰+‍‍
𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌𝁇𝝻‍𝝰
𝁘𝁆𝝻‍𝝰 𝁓𝂏𝂏𝝰‌‌‌𝁇𝝻‍𝝰
𝁘𝁆𝝻‍𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁑𝝰‌‌+‍‍
𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌ 𝁑𝝻‌𝝰+‍𝁆𝝻‍𝝰
𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁓𝂏𝝰‌‌‌𝁇𝝻‍𝝰
𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁓𝂏𝂏𝂏𝝰‌‌‌ 𝁑‍𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰
𝁘𝁆𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝂅𝝰‌‌ 𝁑𝝰‌‌
𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁑𝂏𝂅𝝰‌‌ 𝁑𝝻‌𝝰‌‌
𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁓𝂏𝝰‌‌‌𝁇𝝻‍𝝰+‍
𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁓𝂏𝝰‌‌‌   𝃰𝃵𝝰‌‌‌  𝁇𝝻‍𝝰𝁿𝁛 𝁑𝁿𝝰‌‌
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁘𝁆𝁿𝝻‍𝝰𝁓𝂏𝝰‌‌‌ 𝁇𝂏𝁜𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝝻‍𝝰𝁿
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁑𝝻𝝰 𝁓𝂏𝝰‌‌‌  𝁇𝝻‍𝝰
𝁇𝃰𝁚 𝁘𝁑𝁑+‍
𝁘‍𝁆𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁑𝁠𝝰‌‌
𝁘‍𝁆𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁕𝁠𝝰
𝁘‍𝁆𝂅𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁑𝂏𝁠𝝰‌‌
𝁇𝃰𝝻‍𝝰 𝁘𝁑𝁑𝝻‍𝝰𝁆𝝻‍𝝰
𝁘‍𝁇𝂅𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁑𝁠𝝰‌‌
𝁘‍  𝁑𝂅𝂅𝝻‌𝝰  𝁑𝁠‌‌𝝰‌‌
𝁘‍𝁇𝃱‍𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁕𝂏𝁠𝝰
𝁉𝁿𝝻‍𝝰 𝁘𝁑𝁑𝝰𝁆𝝻‍𝝰
𝁆𝃰𝂑𝝻‍𝝰 𝁘𝁆𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁆𝃰𝂑𝝻‍𝝰 𝁘𝁆𝝰 𝁑𝁕𝝻‍𝝰+‍‍
𝁆𝃰𝂑𝝻‍𝝰 𝁘𝁆𝝰 𝁓𝂏𝝰‌‌‌+‍
𝁘𝁆𝝻‍𝝰𝁆𝁛‍‍𝝰
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁆𝃰𝂑𝝻‍𝝰   𝁆𝝰 𝁑𝁕𝝻‍𝝰
𝁆𝃰𝂑𝝻‍𝝰   𝁆𝝰  𝁓𝂏𝝰‌‌‌

Ορθογραφία της πεταστής

Πεταστή τίθεται μόνο πριν από κατιόντα φθογγόσημα. Σε άλλες περιπτώσεις για αντικατάσταση της ποιότητος πεταστής χρησιμεύουν ίσον ή ολίγον με ομαλόν:

𝁉 𝁑‍ 𝁇
𝁉𝁆𝁿 𝁑‍ 𝁑
𝁉 𝁆+‍
𝁉𝁆𝁿 𝁇+‍
𝁘𝁇𝁛‌𝁆𝂏 𝁆
𝁘𝁆𝁛‌𝁆 𝁇

1) Κυρίως η πεταστή τίθεται πριν από ετερόχρονα κατιόντα φθογγόσημα:

𝁉 𝁑‍𝁿 𝁑
𝁉𝁿 𝁑‍ 𝁑
𝁉 𝁑‍ 𝁑𝂏
𝁉𝁿 𝁑‍  𝁓𝂏⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠
𝁉𝁿  𝁓𝂏⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇
𝁉 𝁑‍𝂅𝂅 𝁑𝂏
𝁉 𝁕𝁿
𝁉𝁿 𝁕+‍
𝁉 𝁖𝁿
𝁉𝁿  𝁓𝂏⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁑‍+‍

2) Εκτός από την περίπτωση που την μονόχρονη πεταστή ακολουθεί μονόχρονη απόστροφος:

𝁉 𝁑‍ 𝁇
𝁉𝁆𝝻𝝰 𝁑‍𝝼‌𝝰 𝁇𝝻‍𝝰
𝁉𝁑𝝻𝝰 𝁑‍𝝼‌𝝰 𝁇𝝻‍𝝰
𝁉 𝁑‍ 𝁑+‍‍
𝁉𝁆𝝻𝝰 𝁑‍𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰+‍‍
𝁉𝁑𝝻𝝰 𝁑‍𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰+‍‍
𝁇𝁚 𝁑 𝁑
𝁘𝁆𝝻‍𝝰 𝁑𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰
𝁘𝁑‌𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰

ή ζεύγη αποστρόφων που διακρίνονται με βαρείες:

𝁉𝝻𝝰 𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰
𝁉𝝻𝝰 𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌ 𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌
𝁉𝝻𝝰 𝁑‌𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌ 𝁑𝝰‌‌ +‍‍
𝁉𝝻𝝰 𝁑‌𝝻𝝰 𝁑𝝼‌𝝰 +‍‍

ή ομόχρονο ελαφρόν:

𝁉 𝁕
𝁉 𝁕𝁑
𝁉𝁿 𝁕𝁿
𝁉𝁿 𝁕𝁑𝁿
𝁉 𝁕𝁿
𝁉 𝁕𝁑𝁿
𝁉𝁿 𝁕+‍
𝁉𝁿 𝁕𝁑+‍

3) Η δίχρονη πεταστή απαιτεί να ακολουθούν τουλάχιστον δύο κατιόντες φθόγγοι. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις αντί πεταστής τίθεται ίσον ή ολίγον με ομαλόν:

𝁉𝁿 𝁑‍ 𝁑 𝁑
𝁉𝁿 𝁓𝂏 𝃰
𝁉𝁿 𝁕𝁿
𝁉𝁿 𝁑‍ 𝃰+‍
𝁉𝁿 𝁓𝂏 𝁑‍+‍
𝁉𝁿 𝁕+‍
𝁘𝁇𝁛‌ 𝁆 𝁑‍ 𝃰
𝁇𝁿𝁚 𝁓𝂏 𝁑‍
𝁇𝁿𝁛 𝁕

Υπάρχει όμως μία εξαίρεση με την χαρακτηριστική μελωδική κατάληξη, όπου μετά την πεταστή ακολουθεί κατάβαση μιας βαθμίδος:

𝁉𝁿𝁚‍𝝻𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁘𝁆𝁿𝝻‍𝝰𝁓𝝰‌‌‌𝂏 𝁇𝂏𝁜𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝁿𝝼‍𝝰

Πρέπει να σημειωθεί ότι εάν αυτή η κατάληξη μελοποιεί όχι δύο, αλλά τρεις συλλαβές, το ίσον+βαρεία (ή άλλο φθογγόσημο) αντικαθίστανται με αντίστοιχο σημάδι με στήριγμα πεταστής (και εάν σε αυτή την θέση θα ήταν απλό ολίγον χωρίς συνδυασμό, αντικαθίσταται με απλή πεταστή) και η υπορροή+γοργόν ανταλλάσσεται με συνεχές ελαφρόν:

𝁉𝁿𝁚‍𝝻𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁆𝁉𝁿𝝻‍𝝰 𝁑‍𝁕𝝻‍𝝰 𝁇𝂏𝁜𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝁿𝝼‍𝝰

Όμως μερικοί εκδότες (Στέφανος Δομέστικος, Ιωάννης Λαμπαδάριος) μολονότι έγραφαν την δίχρονη πεταστή πριν από καταβάσεις μιάς βαθμίδος. Εάν μιμηθούμε αυτούς και θέλουμε να γράφουμε πεταστή σε παρόμοιες περιπτώσεις, πρέπει να υπολογίζουμε ότι μετά από τέτοια μικρή κατάβαση και την ακόλουθη ανάβαση, έπειτα η κατάβαση πρέπει να συνεχίζει άμεσα‍, δηλαδή η μελωδία σταδιακά πρέπει να κατεβαίνει σε γενική πορεία της μουσικής φράσης. Εάν δεν υπάρχει συνεχής κατάβαση της μουσικής φράσης, τότε η χρήση δίχρονης πεταστής πριν από καταβάσεις μιάς αποστρόφου είναι λανθασμένη.

Στην εξής θέση η χρήση δίχρονης πεταστής είναι παραδεκτή:

𝁉𝁿 𝁑‍𝃰𝁘𝁑𝁿𝁓𝂏 𝁇𝂏𝁜 𝁑𝁆𝁿

Ορθογραφία συνδυασμών με κεντήματα

1) ολίγον με κεντήματα από κάτω επισημαίνει την συνεχή ανάβαση δύο βαθμίδων που πάντα συνεχίζει την προηγούμενη συλλαβή, επειδή σε τέτοιους τον συνδυασμούς πρώτα εκτελούνται τα κεντήματα και ύστερα το ολίγον (μετράμε τα φθογγόσημα από κάτω προς τα πάνω):

𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝰 𝁇𝝰
𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝻‍𝝰 𝁇𝝰+‍‍
𝁆   𝁇𝃲𝂏   𝁇𝃲𝁿     =    𝁆    𝃰𝃵 𝁇     𝃰 𝁇𝁿

2) ολίγον με κεντήματα από πάνω επισημαίνει την συνεχή ανάβαση δύο βαθμίδων και συνήθως αρχίζει νέα συλλαβή, εκτελείται πρώτα το ολίγον και ύστερα τα κεντήματα (μετράμε τα φθογγόσημα από κάτω προς τα πάνω):

Μετά από ένα τέτοιο συνδυασμό πρέπει να ακολουθεί ή ίσον ή κατιόν φθογγόσημο χωρίς γοργό.

Το ολίγον σε τέτοιο συνδυασμό μπορεί να λαμβάνει ως «πνεύματα» το κέντημα και την υψηλή, σχηματίζοντας συνδυασμούς για ανάβαση μελωδίας 2, 4 ή 5 βαθμίδων:

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰 𝁆
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝃱 𝁆
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁐 𝁆
𝁇𝃰𝁚 𝁑 𝁑
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁚  𝁓𝂏        +‍‍
𝁇𝃰 𝁑 𝁆
𝁇𝃰𝃱 𝁑‍ 𝁆
𝁇𝃰𝁐 𝁑‍ 𝁆
𝁇𝃰 𝁕
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇 𝁇𝁚  𝁓𝂏
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝝻‍𝝰 𝁇𝝻‍𝝰 +‍‍
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝃱𝝻‍‍‍𝝰 𝁇𝝻‍𝝰 
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁐𝝻‍𝝰 𝁇𝝻‍𝝰 +‍‍
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝝻‍𝝰 𝃰𝝰‌‌‌ 𝁇𝝰+‍
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁚  𝁑𝁕        +‍‍‍
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝝻‍𝝰 𝃰𝝰‌‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃱𝝻‍‍𝝰 𝁇𝝰 𝁇𝝻‍𝝰
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝁐𝝻‍𝝰 𝃰𝝰‌‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝰
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇 𝁇𝁚  𝁑𝁕

Υπάρχει μόνο μια περίπτωση ανάβασης που μπορεί να ακολουθήσει μετά από ένα τέτοιο συνδυασμό‍, που γίνεται με επανάληψη του ίδιου του συνδυασμού όταν ο κάθε επαναλαμβανόμενος συνδυασμός έχει διαφορετική συλλαβή.

Μετά το «ολίγον με κεντήματα από πάνω» ακολουθεί ή κατάβαση της μελωδίας, ή ανάβαση με τον ίδιο συνδυασμό «ολίγον με κεντήματα από πάνω»:

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝝻‍𝝰 𝁇𝃰𝝻‍𝝰
𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰𝝰 𝁇𝃰𝝻‍𝝰+‍‍
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝝻‍𝝰 𝁇𝃰𝝰 +‍‍
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝝻‍𝝰 𝁇𝝻‍𝝰 +‍‍
𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝰 𝁇𝃰𝝻‍𝝰
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝰 𝁇𝝰
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝝻‍𝝰 𝃰𝝰‌‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰

3) Οι συνδυασμοί πάνω σε ολίγον ως στήριγμα (σε αυτές τις περιπτώσεις το ολίγον δεν έχει διαστηματική σημασία) τίθενται μόνον πριν από κατιόντα φθογγόσημα (και μάλιστα γι᾽αυτόν τον σκοπό και χρησιμοποιείται, για να υποδεικνύει την κατάβαση μελωδίας που ακολουθεί):

𝁑𝃰 𝁑𝁆
𝁑𝃰𝁚 𝁑 𝁑
𝁑𝃰 𝁆+‍‍
𝁑𝃰 𝁇𝃰+‍‍
𝁆𝃰 𝁑‍𝁆
𝁆𝃰𝁚 𝁑‍ 𝁑
𝁆𝃰 𝁆+‍‍
𝁆𝃰 𝁇𝃰+‍‍
𝁕𝃰 𝁑‍𝁆
𝁕𝃰𝁚 𝁑‍ 𝁑
𝁕𝃰 𝁆+‍‍
𝁕𝃰 𝁇+‍‍
𝁑𝁕𝃰 𝁑‍𝁆
𝁑𝁕𝃰𝁚 𝁑‍ 𝁑
𝁑𝁕𝃰 𝁆+‍‍
𝁑𝁕𝃰 𝁉+‍‍
𝁖𝃰 𝁑‍𝁆
𝁖𝃰𝁚 𝁑‍ 𝁑
𝁖𝃰 𝁆+‍‍
𝁖𝃰 𝁇𝃰+‍‍
𝁓𝃰 𝁑‍𝁆
𝁑𝁇𝁚 𝁑‍ 𝁑
𝁓𝃰 𝁆+‍‍
𝁓𝃰𝁇𝃰‍+‍‍

Όμως εάν τα κεντήματα είναι έγγοργα, δηλαδή έχουν γοργό, το επακόλουθο φθογγόσημο μπορεί να είναι ίσον:

𝁑𝃰𝂏 𝁑𝁆
𝁑𝃰𝂏 𝁑 𝁑
𝁑𝃰𝂑 𝁆
𝁑𝃰𝂏 𝁇𝃰+‍‍
𝁆𝃰𝂏 𝁑‍𝁆
𝁆𝃰𝂏 𝁑‍ 𝁑
𝁆𝃰𝂑 𝁆
𝁆𝃰𝂏 𝁇𝃰+‍‍
𝁕𝃰𝂏 𝁑‍𝁆
𝁕𝃰𝂏 𝁑‍ 𝁑
𝁕𝃰𝂑 𝁆
𝁕𝃰𝂏 𝁇+‍‍
𝁑𝁕𝃰𝂏 𝁑‍𝁆
𝁑𝁕𝃰𝂏 𝁑‍ 𝁑
𝁑𝁕𝃰𝂑 𝁆
𝁑𝁕𝃰𝂏 𝁉+‍‍
𝁖𝃰𝂏 𝁑‍𝁆
𝁖𝃰𝂏 𝁑‍ 𝁑
𝁖𝃰𝂑 𝁆
𝁖𝃰𝂏 𝁇𝃰+‍‍
𝁓𝃰𝂏𝃵 𝁑‍𝁆
𝁓𝃰𝂏𝃵 𝁑‍ 𝁑
𝁓𝃰𝃵𝂑 𝁆
𝁓𝃰𝂏𝁇𝃰‍+‍‍

Το ίσον πάνω σε στήριγμα ολίγου τίθεται μόνο στην περίπτωση μονοφωνίας ―της σειράς των ίσων που χρησιμεύουν για μελωδική ανάγνωση― για να διακρίνει την τονιζόμενη συλλαβή:

𝁆𝁇𝝟‍𝞄 𝁆𝞀𝝸 𝁆𝝴 𝁆𝝚 𝁆𝁇𝝺𝝴 𝁆𝝶 𝁆𝁿𝞂‍‍𝝾𝝼

Ορθογραφία του αντικενώματος

1) Το αντικένωμα μπορεί να τεθεί κάτω από το ολίγον‍ όταν μετά από αυτό ακολουθεί απόστροφος:

𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝰 𝁇𝁜𝝰 𝁑𝝻‌𝝰
𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝻‍𝝰 𝁇𝁜𝝰 𝁆𝝻‍𝝰+‍‍

2) Το αντικένωμα με απλή τίθεται κάτω από διάφορα φθογγόσημα προσθέτοντας σ᾽αυτά ένα χρόνο, δηλαδή τα κάνει δίχρονα, και επιπλέον προσδίδει ως ποιότητα ένα κυματισμό φωνής (σαν την ποιότητα της πεταστής)‍. Μετά από αυτό οπωσδήποτε ακολουθεί ομοσύλλαβη απόστροφος (ή ελαφρόν) με γοργό. Ο παρών συνδυασμός μελοποιεί πάντα μία συλλαβή και μετά από αυτόν άμεσα δεν μπορεί να ακολουθεί κατάβαση μελωδίας:

𝁆𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁆𝝻‍𝝰
𝁑𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰
𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝁜𝂅𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁆𝝰
𝁖𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁆𝝻‍𝝰
𝁆𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝻‌𝝰 𝁆𝝻‍𝝰+‍‍
𝁑𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁑𝝻‌𝝰+‍
𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝁜𝂅𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁑𝝰‌‌+‍‍
𝁖𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝻𝝰 𝁑𝝻‌‌𝝰+‍‍
𝁘𝁆𝁛‌𝝻‍𝝰𝁆𝝰 𝁑𝂏𝝻𝝰 𝁆𝝻‍𝝰
𝁉𝁑𝁿𝝻𝝰 𝁑𝁕𝝻‍𝝰
𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝁿𝁚‍𝝰 𝁓𝂏𝝰‌‌‌ 𝁑‍𝝰‌‌‌
𝁖𝁿𝝻‍𝝰 𝁑‍𝂏𝝻𝝰 𝁑𝝻‌‌𝝰

Το φθογγόσημο με αντικένωμα+απλή σ᾽αυτόν τον συνδυασμό ανταλλάσσεται με πεταστή+βαρεία με αντικένωμα+απλή, όταν ακολουθεί συνεχής ανάβαση δύο φθόγγων (ή ένα ίσον + ανάβαση ενός φθόγγου), των οποίων ο πρώτος δεν έχει γοργό:

𝁆𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁆𝝻‍𝝰 𝃰𝝰‌‌‌+‍‍
𝁑𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝃰𝝻‍𝝰+‍
𝁑𝁜𝂅𝝻𝝰 𝁑‍𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝃱𝁿𝝻‍‍‍𝝰 𝁇𝁿𝝰
𝁘𝁆𝁉𝂅𝁜𝝻‍𝝰 𝁑‍𝂏𝝰‌‌ 𝁆𝝻‍𝝰 𝃰𝝰‌‌‌
𝁘𝁑𝁉𝂅𝁜𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝃰𝝻‍𝝰
𝁘𝁑𝁉𝂅𝁜𝝻‍𝝰 𝁑‍𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝁿𝝻‍𝝰 𝁇𝃵𝝰
𝁘𝁆𝁉𝂅𝁜𝝻‍𝝰 𝁑‍𝂏𝝰‌‌ 𝁆𝝻‍𝝰 𝃰𝃵𝝰‌‌‌     +‍‍
𝁘𝁑𝁉𝂅𝁜𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝃰𝂏𝝻‍𝝰+‍‍
𝁘𝁑𝁉𝂅𝁜𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰 𝁇𝃰𝂏𝝰
𝁆𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁆𝝻‍𝝰 𝃰𝃵𝝰‌‌‌
𝁑𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝃰𝂏𝝻‍𝝰
𝁑𝁜𝂅𝝻𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌

Εάν χρειαστεί αύξηση χρόνου σε ένα τέτοιο συνδυασμό, τότε το αντικένωμα+απλή ανταλλάσσεται με σύνδεσμο: φθογγόσημο+βαρεία με διπλή η τριπλή:

𝁑𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰
𝁆𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁕𝂏𝝰 𝁇𝝻‍𝝰
𝁇𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝻‌𝝰 𝁇𝝻‍𝝰       +‍‍
𝁘‍𝁑‌𝂅𝂅𝝻‌‌𝝰𝁑‌𝂏𝁠‌𝝰‌‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰
𝁘‍𝁆𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁕𝂏𝁠𝝰 𝁇𝝻‍𝝰
𝁘‍𝁇𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁑𝁠𝝻𝝰 𝁇𝝻‍𝝰       +‍‍
𝁘‍𝁑‌𝂅𝂅𝂅𝝻‌‌𝝰𝁑‌𝁠𝝰‌‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰
𝁘‍𝁆𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁕𝁠𝝰 𝁇𝝻‍𝝰
𝁇𝂅𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝝻𝝰 𝁇𝝻‍𝝰

Ορθογραφία του συνδέσμου (έτερον <παρακάλεσμα>)

Ο σύνδεσμος διακρίνει ένωσιν εν συνδυασμοίς τισι (κυρίως μετά του ίσου) των ομοσυλλάβων φθογγοσήμων, δήλα δη τοις μελίζουσι μίαν συλλαβήν.

Ο σύνδεσμος επισημαίνει την ενότητα του λόγου με τα φθογγόσημα της ψαλτικής σε όλο το σημειογραφικό σύνολο, την αποκλειστική εξάρτησή του από μονάδες του λόγου:

𝁆𝝰𝁆𝃰𝂏𝁠𝝰
𝁇𝁿𝝻‍𝝰𝁆𝃰𝁠‍𝁚𝝰
𝁇𝝻‍𝝰𝁇𝃰𝂏𝁠𝝰
𝁇𝃱𝝻‍‍𝝰𝁇𝁆𝃰𝂏𝁠𝝰
𝁓𝂏𝝰‌‌‌  𝁆𝃰𝂏𝁠𝝰
𝁘𝁑𝁓𝂏𝂏𝝻‍𝝰𝁇𝃰𝂏𝁠𝝰
𝁘‍𝁑‌𝂅𝂅𝝻‌‌𝝰𝁑‌𝂏𝁠‌𝝰‌‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰
𝁘‍𝁆𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁕𝂏𝁠𝝰 𝁇𝝻‍𝝰
𝁑𝝰‌‌𝁉𝁆𝁠𝝰‌
𝁇𝁿𝝻‍𝝰𝁉𝁆𝁠𝝰‌
𝁘‍𝁑‌𝂅𝂅𝂅𝝻‌‌𝝰𝁑‌𝁠𝝰‌‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰
𝁘‍𝁆𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁕𝁠𝝰 𝁇𝝻‍𝝰
𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌𝁇𝁠𝝰 𝁑𝝻𝝰
𝁑𝝰‌‌𝁆𝁠𝝰 𝁑𝝰‌𝁆𝁠𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝁠𝝰 𝁑𝝰‌𝁆𝁠𝝰

Ο συνδυασμός «ολίγον/ίσον+έγγοργος απόστροφος+ολίγον(/όλίγον με κεντήματα από πάνω)» διακρίνεται με σύνδεσμο μόνο εάν ακολουθεί κατάβαση της μελωδίας:

𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌𝁇𝁠𝝰 𝁑𝝻𝝰
𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌𝁇𝃰𝂏𝁠𝝰 𝁑𝝻𝝰
𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌𝁇𝁠𝝰 𝁇𝝻‍𝝰+‍‍‍
𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌𝁇𝝰 𝁆𝝻‍𝝰
𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌𝁇𝃰𝂏𝝰 𝁆𝝻‍𝝰
𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌𝁇𝝰 𝁇𝝻‍𝝰

Υφέν

Το «υφέν» είναι η «liga» της δυτικής μουσικής, είναι ένα από τα τρία σημεία (μαζί με την κορώνα και την διαστολή) που έχουν εισαχθεί από την σύγχρονη δυτική σημειογραφία στην νέα βυζαντινή υπό του διδασκάλου Κωνσταντίνου Ψάχου στην αρχή του 20 αιώνα για λόγους εκπαιδευτικούς:

𝁇𝝻‍𝝰𝁆𝁽‍𝝰    =   𝁇𝁿𝝻‍𝝰
𝁘𝁆𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝂅𝝰‌‌
𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃵𝁿𝝰     +‍‍
𝁆𝝻‍𝝰   𝃰𝃵𝝰‌‌‌  𝁆𝁿𝁽𝝰
𝁑𝝻𝝰 𝃰𝝰‌‌‌  𝁆𝁿𝝰𝁽‍    =   𝁑𝝻𝝰 𝁇𝂅𝂅𝝰
𝁘𝁑𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝂅𝂅𝝰‌‌
𝁑𝝻𝝰 𝁇𝂏𝂅𝂅𝝰     +‍‍
𝁑𝝻𝝰   𝃰𝃵𝝰‌‌‌  𝁆𝂅𝂅𝁽𝝰
𝁆𝃰𝂑𝝻‍𝝰 𝁆𝁽𝝰     =   𝁑𝝻𝝰 𝃰𝂏‌𝝰‌‌‌  𝁆𝝰𝁽‍
𝁆𝃰𝂑𝝻‍𝝰 𝁆𝁽𝝰       +‍‍
𝁘𝁆𝝻‍𝝰 𝁕𝂅𝂅𝂏𝝰                   +‍‍
𝁘𝁆𝝻‍𝝰 𝁕𝂏𝝰𝁆𝁿𝁽‍𝝰

Ταχύτητα (χρονική αγωγή)

σημεῖον ἀγωγή ταχύτης

κτύπος/λ.

𝂜𝂟
 μέση

(χρόνος μέτριος)

110
𝂜
 μετρία

(χρόνος αργός)

90
𝂟
 ταχεῖα

(χρόνος γοργός)

120
𝂜𝂜
 βραδεῖα

(χρόνος δίαργος)

70
𝂟𝂟
 ταχυτάτη

(χρόνος δίαργος)

180
𝂜𝂜𝂜
 βραδυτάτη

(χρόνος τρίαργος)

50
𝂟𝂟𝂟

εμμελής απαγγελία

240

Σημεία αλλοιώσεως τόνου

υφέσεις βήμα 1/12 τόνου

(τα μόρια)

διέσεις
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝃔
 2
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝃐
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝃔𝃔
 4
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝃐𝃐
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝃔𝃔𝃔
 6
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝃐𝃐𝃐
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝃔𝃔𝃔𝃔
 8
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝃐𝃐𝃐𝃐

Κλίμακες, μαρτυρίες και φθορές των ήχων

Βαθμίδες τετραχόρδου — βάσεις των ήχων — μαρτυρίες

σε ανάβαση απήχημα σε κατάβαση
μαρτυρία και βαθμίδα
12 (μείζων τόνος) 12
а‌‌
𝂢
𝂣𝂭
𝂣𝂭𝂭
 πρῶτος

(ανανές)

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂫𝂣𝂭
 α´ πλάγιος

(ανενανές)

10 (ἐλάσσων τόνος) 10
в‌
𝂤
𝂥𝂭
𝂤𝂰
 δεύτερος

(νεανές)

𝂫𝂥𝂭
𝂪
 β´ πλάγιος

(νεχεανές - λέγετος)

8 (ἐλάχιστος τόνος) 6 — 8
г‌
𝂧
𝂧𝂬
𝂦
 τρίτος

(νανά) 

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂱𝂯
𝂲
 βαρύς

(ἀάνες - λέγετος)

12 (μείζων τόνος) 12 — 8
д‌
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂨
𝂨𝂭
𝂨𝂭𝂭
 τέταρτος

(ἅγια)

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂳
 δ´ πλάγιος

(νεάγιε)

12 (μείζων τόνος) 12

Διατονική κλίμακα

Sa diatonon.png Βαθμίδες της διατονικής κλίμακας.

Από κάτω - μαρτυρίες, από πάνω - φθορες.

Sa klimakes krisis.png Παραβολή της βυζαντινής και της δυτικής συγκεκραμμένη κλίμακας.

Πεντ‍άχορδο (τετράφωνο) σύστημα

Trohos.png Ο «τροχός» Αγίου Ιωάννου του Κουκουζέλους‍, για εξάσκηση των ψαλτών κατά το πεντάχορδο σύστημα.
μαρτυρίες
παλαιές νέες
12
δ´
𝂨𝂭𝂭
 Άγια
𝂨𝂭𝃬
 δι
𝂨𝂭𝃩𝂞↑
12
γ´
𝂦
 νανά 
𝂧𝃫
 γα
𝂧𝃯𝂞↑
8
β´
𝂤𝂰
 νεανές
𝂩𝃪
 βου
𝂩𝃮𝂞↑
10
α´
𝂣𝂭𝂭
 ανανές
𝂣𝃩
 πα
𝂣𝃭↑
12
𝂨𝃯↓
𝂨𝂭𝃬
 δι νη νεάγιε
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂳
 δ´
12
𝂧𝃮↓
𝂧𝃫
 γα ζω ἀάνες
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂱𝂯
 γ´
8
𝂩‍𝃭↓
𝂩𝃪
 βου κε λέγετος
𝂪
 β´
10
𝂣‍𝃬↓
𝂣𝃩
 πα δι ἀνεανές
𝂣𝂭
 α´

Τετράχορδο (τρίφωνο) σύστημα

Trohos trifonia.png «Τροχός της τριφωνίας» (του τετραχόρδου συστήματος) του πλαγίου Δ´ ήχου.
μαρτυρίες
παλαιές νέες παλαιές νέες
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂳
 δ´
𝂧𝂬
 νανά νη
𝂨𝃫
 γα
↓⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂱𝂯
↑𝂧𝂬𝃮𝂞
12
β´
𝂤𝂰
 νεανές βου
𝂩𝃪
 βου
↓𝂪
↑𝂩𝃭
8
α´
𝂣𝂭𝂭
 ἀνανές πα
𝂣𝃩
 πα
↓𝂣𝂭
↑𝂣𝃬
10
δ´
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂳
 νεάγιε νη
𝂨𝃯
 γα
↓⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂱𝂯
↑𝂧𝂬𝃫
Τα τρίφωνα συστήματα του Τρίτου, του Βαρέως και του Πλαγίου Δ´ ήχου:
Trifonia.png Trohos tritos.png

Οκτάχορδο (επτάφωνο) σύστημα — «octava»

Eptafonia.png Trohos eptafonia.png
πεντάχορδο σύστημα τετράχορδο σύστημα ὀκτάχορδο σύστημα
δ´
𝂨𝂮
 ἅγια
𝂨𝂭𝃩𝂞
 δι
𝂥
 νεανές
𝂩𝃩𝂞
 βου 3
𝂣𝂮
 πα↑
𝂣𝃩𝂞
 α´
12 12 12
γ´
𝂦
 νανά
𝂧𝃯𝂞
 γα
𝂣
 ανανές
𝂣𝃯𝂞
 πα 2
𝂧𝂬
 νη↑
𝂧𝂬𝃯𝂞
 ζ´
8 8 8
β´
𝂤𝂰
 νεανές
𝂩𝃮𝂞
 βου
𝂨
 νεάγιε
𝂧𝃮𝂞
 νη 1
𝂤𝂰
 ζω↑
𝂩𝃮𝂞
 στ‌´
10 10 10
α´
𝂣𝂭𝂭
 ἀνανές
𝂣𝃭
 πα
𝂥
 νεανές
𝂩𝃭
 βου 3
𝂣𝂭𝂭
 κε
𝂣𝂭𝃭
 ε´
12 12 12
δ´
𝂨𝂭𝂭
 ἅγια
𝂨𝂭𝃬
 δι
𝂣
 ἀνανές
𝂣𝃬
 πα 2
𝂨𝂭𝂭
 δι
𝂨𝂭𝃬
 δ´
12 12 12
г‌
𝂦
 νανά 
𝂧𝃫
 γα
𝂨
 νεάγιε
𝂨𝃫
 νη 1
𝂧𝂬
 γα
𝂧𝃫
 γ´
8 8 8
β´
𝂤𝂰
 νεανές
𝂩𝃪
 βου
𝂥
 νεανές
𝂩𝃪
 βου 3
𝂪
 βου
𝂩𝃪
 β´
10 10 10
α´
𝂣𝂭𝂭
 ἀνανές
𝂣𝃩
 πα
𝂣
 ἀνανές
𝂣𝃩
 πα 2
𝂣𝂭
 πα
𝂣𝃩
 α´
12 ↓ 12 12
δ´
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂳
 νεάγιε
𝂨𝃯
 δι
𝂨
 νεάγιε
𝂨𝃯
 νη 1
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂳
 νη
𝂨𝃯
 ζ´
12 ↓ 8 8
γ´
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝂱𝂯
 ἀάνες
𝂧𝃮
 γα
𝂥
 νεανές
𝂱𝃮
 βου 3
𝂲
 ζω↓
𝂱𝃮
 στ‌´
8 ↓ 10 10
β´
𝂥
 νεχεανές
𝂩‍𝃭
 βου
𝂣
 ἀνανές
𝂣‍𝃭
 πα 2
𝂣𝂣
 κε↓
𝂣‍𝃭
 ε´
10 ↓ 12 12
α´
𝂣
 ἀνεανές
𝂣‍𝃬
 πα
𝂨
 νεάγιε
𝂨‍𝃬
 νη 1
𝂨𝂨
 δι↓
𝂨‍𝃬
 δ´

Χρωματική κλίμακα

Trohos difonia.png Eptafonia hroma.png

«Διφωνία» — θεωρητική δίφωνη κλίμακα

Sa 2.png

Μαλακή χρωματική κλίμακα

Sa malakon.png

Σκληρή χρωματική κλίμακα

Sa chroma.png

Διφωνία και χρωματικό οκτάχορδο

Difonia.png Chroma.png
διφωνία οκτάχορδο

κατά την παλαιά

μέθοδο

οκτάχορδο κατά την νέα μέθοδο
μαλακό χρώμα σκληρό χρώμα
1
𝂤𝂰
 νεανές
𝂤𝂰
𝂥𝂭𝃩𝂞
 πα↑ 2
𝂥𝂭𝃪𝂞
 βου↑
12 8 6
2
𝂾
 νενανώ
𝂾
𝃄𝃯𝂞
 νη↑ 1
𝂾𝃩𝂞
 πα↑
9 8/4 8 4
1
𝂤𝂰
 νεανές
𝂤𝂰‍
𝂥𝂭𝃮𝂞
 ζω↑ 3
𝂥𝂭𝃯𝂞
 νη↑
12 14 20
2
𝂾
 νενανώ
𝂾
𝃄𝃭
 κε 2
𝂾𝃮𝂞
 ζω↑
9 8/4 8 6
1
𝂤𝂰
 νεανές
𝂤𝂰
𝂥𝂭𝃬
 δι 1
𝂥𝂭𝃭
 κε
12 12 12
2
𝂾
 νενανώ
𝂾
𝃄𝃫
 γα 4
𝂾𝃬
 δι
9 8/4 8 4
1
𝂤𝂰
 νεανές
𝂥𝂭
𝂥𝂭𝃪
 βου 3
𝂥𝃫
 γα
12 14 20
2
𝂾
 νενανώ
𝂾
𝃄𝃩
 πα 2
𝂾𝃪
 βου
9 8/4 8 6
1
𝂤𝂰
 νεανές
𝂥𝂥
𝂥𝂭𝃯
 νη 1
𝂥𝃩
 πα
12 ↓ 14/20↓ 12 ↓
2
𝂾
 νενανό
𝂾
𝃄𝃮
 ζω↓ 4
𝂾𝃯
 νη
9 ↓ 8/4↓ 8 ↓ 4 ↓
1
𝂫𝂥𝂭
 νεχεανές
𝂫𝂥𝂭
𝂥‍𝂭𝃭
 κε↓ 3
𝂥‍𝃮
 ζω↓
12 ↓ 14/20↓ 14 ↓ 20 ↓
2
𝂾
 νενανό
𝂾
𝂾‍𝃬
 δι↓ 2
𝂾‍𝃭
 κε↓

Ιδιαιτερότητες των κλιμάκων των ήχων

Ἦχος πρῶτος

Sa 1.png

Ἦχος δεύτερος

Sa 2.png

Ἦχος τρίτος

Sa 3.png

Ἦχος τέταρτος

Sa 4.png

Ἦχος πλάγιος τοῦ πρώτου

Sa 5.png

Ἦχος πλάγιος τοῦ δευτέρου

Sa 6.png

Ἦχος βαρύς

Sa 7.png

Ἦχος πλάγιος τοῦ τετ‍άρτου

Sa 8.png

Οι επιπλέον χρωματισμοί — «χρώες»

«Κλητόν»

Sa kliton.png

«Ζυγός»

Sa zygos.png

«Σπάθη»

Sa spathi.png



Retrieved from ‘https://psaltiki.info/index.php?title=1/ΜΕΘΟΔΟΙ/ΑΣΚΗΣΕΙΣ/el&oldid=8659’