Βασικαὶ κατηγορίαι τῶν κανόνων τῆς σημειογραφίας νέας μεθόδου τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς

Δρ. Γεώργιος Ἀ. Πατρώνας — ἐπιστημονικὴ ἐπιμέλεια

Ὀρθογραφία τοῦ Ψηφιστοῦ

1) Διακρίνει ἴσον ἢ ὀλίγον ὅταν ἀκολουθῶσι δύο ἢ πλείονες κατιόντες φθόγγοι ὧν ὁ πρῶτος ὠς ἀπόστροφος μελίζεται τῇ αὐτῇ χρόνικῇ διαρκείᾳ (μόνον ἀκέραιοι χρόνοι, οὐχὶ ἔγγοργοι):

𝁇𝁚 𝁑 𝁑𝁿	𝁇𝁿𝁚 𝁑𝁿 𝁑	𝁇𝁚 𝁑𝁿 𝁑+‍	𝁇𝁚 𝁑𝂏 𝁑+‍	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝂏𝁚 𝁑 +‍𝁑
𝁇𝂅𝂅𝁚 𝁑𝂅𝂅 𝁑	𝁇𝁚 𝁑 𝁖	𝁉 𝁑‌ 𝁑+‍	𝁇𝁚 𝁑 𝁆+‍	𝁉 𝁑‌ 𝁆
𝁇𝁚 𝁑 𝁑𝂏+‍	𝁉 𝁑‍ 𝁑𝂏	𝁇𝁚 𝁑 𝁑	𝁉 𝁑‍𝁿 𝁑‍	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁚 𝁑 𝁑

2) Διακρίνει μονόχρονον ὀλίγον ὅταν ἀκολουθεῖ ἔγγοργος ὑποῤῥοὴ ἢ συνεχὲς ἐλαφρόν (ἐὰν δὲ οὐ συνεχίζει ἡ κατάβασις τῆς μελῷδίας καὶ ἡ διακρινομένη συλλαβὴ τονιζομένη ἐστι, τὸ μετὰ ψηφιστοῦ σημάδιον ἀνταλλάσσεται τῇ πεταστῇ):

𝁇𝁚 𝁑𝁕 𝁑	𝁇𝁚  𝁓𝂏 𝁑‌	𝁉 𝁑‌𝁕 𝁑+‍‍	𝁉  𝁓𝂏 𝁑‌       +‍
𝁇𝁚 𝁑‍𝁕 𝁇	𝁇𝁚  𝁓𝂏 𝁇	𝁉 𝁑‍𝁕 𝁇	𝁉 𝁓𝂏 𝁇
𝁆 𝁇𝃲𝂏𝁚‍ 𝁑𝁕+‍‍	𝁆 𝁇𝃲𝂏𝁚‍ 𝁓𝂏 𝁑‍+‍	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁚  𝁑𝁕        +‍‍‍	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁚  𝁓𝂏  +‍
𝁆 𝁇𝃲𝂏 𝁑𝁕	𝁆 𝁇𝃲𝂏  𝁓𝂏 𝁑‍	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃲𝁚‍  𝁑𝁕	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃲𝁚‍  𝁓𝂏

❃ Τὰ κεντήματα οὐ δύναται ἀκολουθεῖν οὐδὲν ἔγγοργον φθογγόσημον, ταῦτα δεῖ ἀνταλλάσσεσθαι τῷ ὀλίγῳ:

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁚  𝁑𝁕        +‍‍‍	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇 𝁇𝁚  𝁑𝁕	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃲𝁚‍  𝁑𝁕
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁚  𝁓𝂏        +‍‍	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇 𝁇𝁚  𝁓𝂏	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃲𝁚‍  𝁑𝁓𝂏

3) Διακρίνει δίχρονον ἴσον ἢ ὀλίγον ὅταν ἀκολουθεῖ ἔγγοργος ὑποῤῥοὴ ἢ συνεχὲς ἐλαφρόν καὶ κατόπιν τούτων συνεχίζει ἡ κατάβασις (ἐὰν δὲ οὐ συνεχίζει ἡ κατάβασις τῆς μελῷδίας, τὸ μετὰ ψηφιστοῦ σημάδιον ἀνταλλάσσεται τῇ πεταστῇ):

𝁇𝁿𝁚  𝁓𝂏 𝁑‍	𝁇𝁿𝁚  𝁑𝁕 𝁑‌	𝁇𝁿𝁚 𝁓𝂏 𝁓𝂏	𝁇𝁿𝁚 𝁓𝂏 𝁕
𝁇𝁿𝁚 𝁓𝂏 𝁇+‍	𝁇𝁿𝁚  𝁑𝁕 𝁇+‍‍‍	𝁉𝁿 𝁓𝂏 𝁑‍+‍	𝁉𝁿 𝁓𝂏 𝁇

4) Διακρίνει μονόχρονον ὀλίγον ὅταν ἀκολουθεῖ ἀπόστροφος καὶ ἔγγοργος ὑποῤῥοὴ/συνεχὲς ἐλαφρόν (ἐν δὲ τῇ παρομοίᾳ περιπτώσει μετὰ διχρόνου σημαδίου, τὸ μετὰ ψηφιστοῦ σημάδιον ἀνταλλάσσεται τῇ πεταστῇ):

𝁇𝁚 𝁑 𝁑𝁕	𝁇𝁚  𝁑 𝁓𝂏	𝁉 𝁑‌ 𝁑𝁕 +‍‍	𝁉 𝁑‍  𝁓𝂏⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠        +‍
𝁇𝁿𝁚 𝁑 𝁑𝁕+‍‍‍	𝁇𝁿𝁚  𝁑 𝁓𝂏+‍	𝁉𝁿 𝁑‌ 𝁑𝁕	𝁉𝁿 𝁑‍  𝁓𝂏⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠

5) Ἐν χειρογράφοις τοῦ Ἰωάσαφ Διονυσιάτου τὸ μετὰ ψηφιστοῦ δίχρονον ἴσον/ὀλίγον (ὅταν ἀκολουθεῖ ἔγγοργος ὑποῤῥοή) ἀνταλλάσσεται τῇ διχρόνῳ πεταστῇ μετὰ ψηφιστοῦ:

𝁉𝁿𝁚‍  𝁓𝂏𝁑‍

𝁇𝁿𝁚 𝁓𝂏 𝁑‍

Κατὰ τὴν καθιερομένην νῦν σημειογραφίαν ἡ μετὰ ψηφιστοῦ πεταστὴ γράφεται μόνον ἐν μιᾷ περιπτώσει τῆς χαρακτηριστικῆς μελῳδικῆς καταλήξεως:

𝁉𝁿𝁚‍ 𝁑𝂏 𝁘𝁆𝁿𝁓𝂏 𝁇𝂏𝁜 𝁑𝁆𝁿

𝁉𝁿𝁚‍ 𝁑𝂏 𝁘𝁑𝁿𝁓𝂏 𝁇𝂏𝁜 𝁑𝁆𝁿

Ὀρθογραφία τῆς βαρείας

𝁘𝁆𝝻‍𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝝻‍𝝰	𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝝻‍𝝰	𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁇+‍𝝻‍𝝰	𝁘𝁆𝁑𝝻‍𝝰 𝁘𝁑𝁑𝝻‍𝝰‍𝁘𝁑𝁑𝝻‍𝝰
𝁘𝁆𝝻‍𝝰 𝁑𝝻‌𝝰𝁆𝝻‍𝝰+‍	𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁑𝝻‌𝝰‌‌𝁆𝝻‍𝝰+‍‍	𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌𝁇𝝻‍𝝰	𝁘𝁆𝝻‍𝝰 𝁓𝂏𝂏𝝰‌‌‌𝁇𝝻‍𝝰
𝁘𝁆𝝻‍𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁑𝝰‌‌+‍‍	𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌ 𝁑𝝻‌𝝰+‍𝁆𝝻‍𝝰	𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁓𝂏𝝰‌‌‌𝁇𝝻‍𝝰	𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁓𝂏𝂏𝂏𝝰‌‌‌ 𝁑‍𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰
𝁘𝁆𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝂅𝝰‌‌ 𝁑𝝰‌‌	𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁑𝂏𝂅𝝰‌‌ 𝁑𝝻‌𝝰‌‌	𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁓𝂏𝝰‌‌‌𝁇𝝻‍𝝰+‍	𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁓𝂏𝝰‌‌‌   𝃰𝃵𝝰‌‌‌  𝁇𝝻‍𝝰𝁿𝁛 𝁑𝁿𝝰‌‌
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁘𝁆𝁿𝝻‍𝝰𝁓𝂏𝝰‌‌‌ 𝁇𝂏𝁜𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝝻‍𝝰𝁿		⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁑𝝻𝝰 𝁓𝂏𝝰‌‌‌  𝁇𝝻‍𝝰	𝁇𝃰𝁚 𝁘𝁑𝁑+‍
𝁘‍𝁆𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁑𝁠𝝰‌‌	𝁘‍𝁆𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁕𝁠𝝰	𝁘‍𝁆𝂅𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁑𝂏𝁠𝝰‌‌	𝁇𝃰𝝻‍𝝰 𝁘𝁑𝁑𝝻‍𝝰𝁆𝝻‍𝝰
𝁘‍𝁇𝂅𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁑𝁠𝝰‌‌	𝁘‍  𝁑𝂅𝂅𝝻‌𝝰  𝁑𝁠‌‌𝝰‌‌	𝁘‍𝁇𝃱‍𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁕𝂏𝁠𝝰	𝁉𝁿𝝻‍𝝰 𝁘𝁑𝁑𝝰𝁆𝝻‍𝝰
𝁆𝃰𝂑𝝻‍𝝰 𝁘𝁆𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁆𝃰𝂑𝝻‍𝝰 𝁘𝁆𝝰 𝁑𝁕𝝻‍𝝰+‍‍		𝁆𝃰𝂑𝝻‍𝝰 𝁘𝁆𝝰 𝁓𝂏𝝰‌‌‌+‍
𝁘𝁆𝝻‍𝝰𝁆𝁛‍‍𝝰	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁆𝃰𝂑𝝻‍𝝰   𝁆𝝰 𝁑𝁕𝝻‍𝝰		𝁆𝃰𝂑𝝻‍𝝰   𝁆𝝰  𝁓𝂏𝝰‌‌‌

Ὀρθογραφία τῆς πεταστῆς

Πεταστὴ τίθεται μόνον πρὸ κατιόντων φθογγοσήμων. Ἐν δὲ ταῖς ἄλλαις περιπτώσεσι, διὰ τὸ διαβιβάσαι τὴν ποιότητα τῆς πεταστῆς χρησιμεύουσιν ἴσον/ὀλίγον μετὰ ὁμαλοῦ:

𝁉 𝁑‍ 𝁇	𝁉𝁆𝁿 𝁑‍ 𝁑
𝁉 𝁆+‍	𝁉𝁆𝁿 𝁇+‍
𝁘𝁇𝁛‌𝁆𝂏 𝁆	𝁘𝁆𝁛‌𝁆 𝁇

1) Κυρίως ἡ πεταστὴ τίθεται πρὸ τῶν ἑτεροχρόνων κατιόντων φθογγοσήμων:

𝁉 𝁑‍𝁿 𝁑	𝁉𝁿 𝁑‍ 𝁑	𝁉 𝁑‍ 𝁑𝂏	𝁉𝁿 𝁑‍  𝁓𝂏⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠	𝁉𝁿  𝁓𝂏⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇
𝁉 𝁑‍𝂅𝂅 𝁑𝂏	𝁉 𝁕𝁿	𝁉𝁿 𝁕+‍	𝁉 𝁖𝁿	𝁉𝁿  𝁓𝂏⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁑‍+‍

2) Ἐξερουμένων τῶν περιπτώσεων ὅταν τὴν μονόχρονον πεταστὴν ἀκολουθῇ μία μονόχρονος ἀπόστροφος:

𝁉 𝁑‍ 𝁇	𝁉𝁆𝝻𝝰 𝁑‍𝝼‌𝝰 𝁇𝝻‍𝝰	𝁉𝁑𝝻𝝰 𝁑‍𝝼‌𝝰 𝁇𝝻‍𝝰
𝁉 𝁑‍ 𝁑+‍‍	𝁉𝁆𝝻𝝰 𝁑‍𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰+‍‍	𝁉𝁑𝝻𝝰 𝁑‍𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰+‍‍
𝁇𝁚 𝁑 𝁑	𝁘𝁆𝝻‍𝝰 𝁑𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰	𝁘𝁑‌𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰

ἢ ζεύγη ἀποστρόφων τῇ βαρείᾳ διακρινόμενα:

𝁉𝝻𝝰 𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰

𝁉𝝻𝝰 𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌ 𝁘𝁑𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌

𝁉𝝻𝝰 𝁑‌𝝻𝝰 𝁑𝝰‌‌ 𝁑𝝰‌‌ +‍‍

𝁉𝝻𝝰 𝁑‌𝝻𝝰 𝁑𝝼‌𝝰 +‍‍

ἢ ὁμόχρονον ἐλαφρόν:

𝁉 𝁕	𝁉 𝁕𝁑	𝁉𝁿 𝁕𝁿	𝁉𝁿 𝁕𝁑𝁿
𝁉 𝁕𝁿	𝁉 𝁕𝁑𝁿	𝁉𝁿 𝁕+‍	𝁉𝁿 𝁕𝁑+‍

3) Ἡ δίχρονος πεταστὴ ἀπαιτεῖ κατόπιν ἑαυτῆς ἵνα ἀκολουθῶσι τοὐλάχιστον δύο κατιόντες βαθμίδες. Εἰ δὲ μή, ἀντὶ ταύτης τίθεται ἴσον/ὀλίγον μετὰ ὁμαλοῦ:

𝁉𝁿 𝁑‍ 𝁑 𝁑	𝁉𝁿 𝁓𝂏 𝃰	𝁉𝁿 𝁕𝁿
𝁉𝁿 𝁑‍ 𝃰+‍	𝁉𝁿 𝁓𝂏 𝁑‍+‍	𝁉𝁿 𝁕+‍
𝁘𝁇𝁛‌ 𝁆 𝁑‍ 𝃰	𝁇𝁿𝁚 𝁓𝂏 𝁑‍	𝁇𝁿𝁛 𝁕

Ὡς ἐξέρεσις παρίσταται μία χαρακτηριστικὴ μελῳδικὴ κατάληξις, ὅπου τὴν πεταστὴν δύναται ἀκολουθεῖν κατάβασις μιᾶς βαθμίδος:

𝁉𝁿𝁚‍𝝻𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁘𝁆𝁿𝝻‍𝝰𝁓𝝰‌‌‌𝂏 𝁇𝂏𝁜𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝁿𝝼‍𝝰

Δεῖ εἰδέναι, ὅτι ἐὰν ἡ παροῦσα κατάληξις μελίζει οὐχὶ δύο, ἀλλὰ τρεῖς συλλαβάς, τὸ μετὰ βαρείας ἴσον (ἢ ἕτερον φθογγόσημον) καὶ ἡ ὑποῤῥοὴ ἀνταλλάσσονται ὡς στήριγμα ἐκ πεταστῆς καὶ συνεχὲς ἐλαφρόν:

𝁉𝁿𝁚‍𝝻𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁆𝁉𝁿𝝻‍𝝰 𝁑‍𝁕𝝻‍𝝰 𝁇𝂏𝁜𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝁿𝝼‍𝝰

Ὅμως μελογράφοι τινες (Στέφανος Δομέστικος, Ἰωάννης Λαμπαδάριος) παρὰ ταῦτα ἔγραφον τὴν δίχρονον πεταστὴν πρὸ καταβάσεως μιᾶς βαθμίδος. Ἐὰν μιμούμεθα αὐτῶν τὰς πράξεις καὶ θέλομεν γρᾶψαι πεταστὴν ἐν παρομοίαις περιπτώσεσι, ἰστέον ὅτι ἡ ἀκόλουθος πάροδος τῆς μελῳδίας δεῖ ἔχειν ἄμεσον κατάβασιν, εἰ δὲ μὴ ἡ γραφὴ αὕτη ἔσται λανθασμένη.

Ἐν τῷ ἑξῆς θέσει παραδεκτή ἐστιν ἡ χρῆσις τῆς διχρόνου πεταστῆς:

𝁉𝁿 𝁑‍𝃰𝁘𝁑𝁿𝁓𝂏 𝁇𝂏𝁜 𝁑𝁆𝁿

Ὀρθογραφία τῶν μετὰ κεντημάτων συνδυασμῶν

1) ὀλίγον μετὰ κεντημάτων κάτωθι ἐπισημαίνει τὴν συνεχῆ ἀνάβασιν δύο βαθμίδων καὶ πάντοτε συνεχίζει προηγουμένην συλλαβήν, ἐπεὶ οὖν ἐν τῷ συνδυασμῷ τούτῷ ἐκτελοῦνται πρῶτον τὰ κεντήματα καὶ ὕστερον τὸ ὀλίγον (κάτωθεν ἄνω):

𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝰 𝁇𝝰	𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝻‍𝝰 𝁇𝝰+‍‍
𝁆   𝁇𝃲𝂏   𝁇𝃲𝁿     =    𝁆    𝃰𝃵 𝁇     𝃰 𝁇𝁿

2) ὀλίγον μετὰ κεντημάτων ἐπάνω ἐπισημαίνει τὴν συνεχῆ ἀνάβασιν δύο βαθμίδων καὶ πάντοτε ἄρχεται νέαν συλλαβήν, ἐκτελεῖται πρῶτον τὸ ὀλίγον καὶ ὕστερον τὰ κεντήματα (κάτωθεν ἄνω):

Κατόπιν τούτου τοῦ συνδυασμοῦ δύναται ἀκολουθεῖν μόνον τὸ ἴσον ἢ κατιὸν μὴ ἔγγοργον φθογγόσημον.

Τὸ ὀλίγον ἐν τῷ παρόντι συνδυασμῷ δύναται ἐπιβαρύνεσθαι μετὰ κεντήματος ἢ ὑψηλῆς, δεικνύων τὴν ἀνάβασιν ἀντὶ μιᾶς βαθμίδος· δύο, τέσσαρας ἢ πέντε ἀναλόγως:

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰 𝁆	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝃱 𝁆	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁐 𝁆	𝁇𝃰𝁚 𝁑 𝁑	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁚  𝁓𝂏        +‍‍
𝁇𝃰 𝁑 𝁆	𝁇𝃰𝃱 𝁑‍ 𝁆	𝁇𝃰𝁐 𝁑‍ 𝁆	𝁇𝃰 𝁕	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇 𝁇𝁚  𝁓𝂏
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝝻‍𝝰 𝁇𝝻‍𝝰 +‍‍	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝃱𝝻‍‍‍𝝰 𝁇𝝻‍𝝰	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁐𝝻‍𝝰 𝁇𝝻‍𝝰 +‍‍	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝝻‍𝝰 𝃰𝝰‌‌‌ 𝁇𝝰+‍	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝁚  𝁑𝁕        +‍‍‍
⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝝻‍𝝰 𝃰𝝰‌‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃱𝝻‍‍𝝰 𝁇𝝰 𝁇𝝻‍𝝰	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝁐𝝻‍𝝰 𝃰𝝰‌‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝰	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇 𝁇𝁚  𝁑𝁕

+ καὶ μία περίπτωσις τῆς μετὰ τούτον τὸν συνδυασμὸν ἀκολουθούσης ἀναβάσεως, ὅταν ταύτη παρουσιάζεται ὡς ὁ αὐτὸς συνδυασμός.

Δῆλα δὴ ἡ ἀνάβασις τῆς μελῳδίας μετὰ τὸν συνδυασμὸν «ὀλίγον μετὰ κεντημάτων ἐπάνω» δύναται εἶναι μόνον ὡς ἕτερον «ὀλίγον μετὰ κεντημάτων ἐπάνω»:

⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝝻‍𝝰 𝁇𝃰𝝻‍𝝰	𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰𝝰 𝁇𝃰𝝻‍𝝰+‍‍	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝝻‍𝝰 𝁇𝃰𝝰 +‍‍	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝃰𝝻‍𝝰 𝁇𝝻‍𝝰 +‍‍
	𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝰 𝁇𝃰𝝻‍𝝰	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝰 𝁇𝝰	⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠𝁇𝝻‍𝝰 𝃰𝝰‌‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰

3) Οἱ συνδυασμοὶ ἐπὶ στηρίγματος ὅταν ὡς «στήριγμα» παρίσταται τὸ ὀλίγον (ἐν ταύταις ταῖς περιπτώσεσι τοῦτο οὐκ ἔχει διαστηματικὴ σημασία), τίθενται μόνον πρὸ κατιόντων φθογγοσήμων (καὶ δὴ διὰ τοῦτον τὸν σκοπὸν καὶ προορισμὸν ἔχουσι, τοῦ ἐπιδεικνύναι τὴν ἑξῆς κατάβασιν τῆς μελῳδίας):

𝁑𝃰 𝁑𝁆	𝁑𝃰𝁚 𝁑 𝁑	𝁑𝃰 𝁆+‍‍	𝁑𝃰 𝁇𝃰+‍‍
𝁆𝃰 𝁑‍𝁆	𝁆𝃰𝁚 𝁑‍ 𝁑	𝁆𝃰 𝁆+‍‍	𝁆𝃰 𝁇𝃰+‍‍
𝁕𝃰 𝁑‍𝁆	𝁕𝃰𝁚 𝁑‍ 𝁑	𝁕𝃰 𝁆+‍‍	𝁕𝃰 𝁇+‍‍
𝁑𝁕𝃰 𝁑‍𝁆	𝁑𝁕𝃰𝁚 𝁑‍ 𝁑	𝁑𝁕𝃰 𝁆+‍‍	𝁑𝁕𝃰 𝁉+‍‍
𝁖𝃰 𝁑‍𝁆	𝁖𝃰𝁚 𝁑‍ 𝁑	𝁖𝃰 𝁆+‍‍	𝁖𝃰 𝁇𝃰+‍‍
𝁓𝃰 𝁑‍𝁆	𝁑𝁇𝁚 𝁑‍ 𝁑	𝁓𝃰 𝁆+‍‍	𝁓𝃰𝁇𝃰‍+‍‍

Ἐὰν δὲ τὰ κεντήματα ἔγγοργά εἰσι τὸ ἐπόμενον φθογγόσημον δύναται εἶναι ἴσον:

𝁑𝃰𝂏 𝁑𝁆	𝁑𝃰𝂏 𝁑 𝁑	𝁑𝃰𝂑 𝁆	𝁑𝃰𝂏 𝁇𝃰+‍‍
𝁆𝃰𝂏 𝁑‍𝁆	𝁆𝃰𝂏 𝁑‍ 𝁑	𝁆𝃰𝂑 𝁆	𝁆𝃰𝂏 𝁇𝃰+‍‍
𝁕𝃰𝂏 𝁑‍𝁆	𝁕𝃰𝂏 𝁑‍ 𝁑	𝁕𝃰𝂑 𝁆	𝁕𝃰𝂏 𝁇+‍‍
𝁑𝁕𝃰𝂏 𝁑‍𝁆	𝁑𝁕𝃰𝂏 𝁑‍ 𝁑	𝁑𝁕𝃰𝂑 𝁆	𝁑𝁕𝃰𝂏 𝁉+‍‍
𝁖𝃰𝂏 𝁑‍𝁆	𝁖𝃰𝂏 𝁑‍ 𝁑	𝁖𝃰𝂑 𝁆	𝁖𝃰𝂏 𝁇𝃰+‍‍
𝁓𝃰𝂏𝃵 𝁑‍𝁆	𝁓𝃰𝂏𝃵 𝁑‍ 𝁑	𝁓𝃰𝃵𝂑 𝁆	𝁓𝃰𝂏𝁇𝃰‍+‍‍

Τὸ ἴσον ἐπὶ στηρίγματος τοῦ ὀλίγου τίθεται μόνον ἐν τῇ περιπτώσει τῆς σειρᾶς τῶν ἴσων, τῶν ἐπισημαινομένων μελῳδικὴν ἀνάγνωσιν, διὰ τὸ διακρίνειν τονιζομένην συλλαβήν:

𝁆𝁇𝝟‍𝞄 𝁆𝞀𝝸 𝁆𝝴 𝁆𝝚 𝁆𝁇𝝺𝝴 𝁆𝝶 𝁆𝁿𝞂‍‍𝝾𝝼

Ὀρθογραφία τοῦ ἀντικενώματος

1) Τὸ ἀντικένωμα δύναται διακρίνειν ὀλίγον ὃν ἀκολουθεῖ ἀπόστροφος:

𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝰 𝁇𝁜𝝰 𝁑𝝻‌𝝰

𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝝻‍𝝰 𝁇𝁜𝝰 𝁆𝝻‍𝝰+‍‍

2) Τὸ ἀντικένωμα μετὰ ἁπλῆς ἐπιδεικνύει δίχρονον ἀργίαν καὶ κυματισμόν τινα ἐν τῇ φωνιτικῇ ἐκτελέσει (τὴν ποιότητα τῆς πεταστῆς) ἐν συνδυασμῷ μετὰ τῆς ἀκολουθούσης ἐγγόργου ὁμοσυλλάβου ἀποστρόφου (ἢ ἐλαφροῦ). Ὁ παρὼν συνδυασμὸς μελίζει πάντοτε μίαν συλλαβὴν καὶ τοῦτον οὐ δύναται ἀκολουθεῖν κατάβασις:

𝁆𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁆𝝻‍𝝰	𝁑𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰	𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝁜𝂅𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁆𝝰	𝁖𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁆𝝻‍𝝰
𝁆𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝻‌𝝰 𝁆𝝻‍𝝰+‍‍	𝁑𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁑𝝻‌𝝰+‍	𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝁜𝂅𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁑𝝰‌‌+‍‍	𝁖𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝻𝝰 𝁑𝝻‌‌𝝰+‍‍
𝁘𝁆𝁛‌𝝻‍𝝰𝁆𝝰 𝁑𝂏𝝻𝝰 𝁆𝝻‍𝝰	𝁉𝁑𝁿𝝻𝝰 𝁑𝁕𝝻‍𝝰	𝁆𝝻‍𝝰 𝁇𝃰‍𝁿𝁚‍𝝰 𝁓𝂏𝝰‌‌‌ 𝁑‍𝝰‌‌‌	𝁖𝁿𝝻‍𝝰 𝁑‍𝂏𝝻𝝰 𝁑𝝻‌‌𝝰

Τὸ φθογγόσημον σὺν τῷ μετὰ ἁπλῆς ἀντικενώματι ἐν τῷ παρόντι συνδυασμῷ ἀνταλλάσσεται τῇ μετὰ βαρείας πεταστῇ σὺν τῷ μετὰ ἁπλῆς ἀντικενώματι, ὅταν τοῦτο ἀκολουθῶσι δύο συνεχῶς ἀνάγουσαι βαθμίδες (ἢ τὸ ἴσον καὶ μία ἀνάγουσα βαθμίς) ἐξ ὧν ἡ πρώτη μὴ ἔγγοργός ἐστι:

𝁆𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁆𝝻‍𝝰 𝃰𝝰‌‌‌+‍‍	𝁑𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝃰𝝻‍𝝰+‍	𝁑𝁜𝂅𝝻𝝰 𝁑‍𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝃱𝁿𝝻‍‍‍𝝰 𝁇𝁿𝝰
𝁘𝁆𝁉𝂅𝁜𝝻‍𝝰 𝁑‍𝂏𝝰‌‌ 𝁆𝝻‍𝝰 𝃰𝝰‌‌‌	𝁘𝁑𝁉𝂅𝁜𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝃰𝝻‍𝝰	𝁘𝁑𝁉𝂅𝁜𝝻‍𝝰 𝁑‍𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝁿𝝻‍𝝰 𝁇𝃵𝝰
𝁘𝁆𝁉𝂅𝁜𝝻‍𝝰 𝁑‍𝂏𝝰‌‌ 𝁆𝝻‍𝝰 𝃰𝃵𝝰‌‌‌     +‍‍	𝁘𝁑𝁉𝂅𝁜𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝃰𝂏𝝻‍𝝰+‍‍	𝁘𝁑𝁉𝂅𝁜𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰 𝁇𝃰𝂏𝝰
𝁆𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁆𝝻‍𝝰 𝃰𝃵𝝰‌‌‌	𝁑𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝃰𝂏𝝻‍𝝰	𝁑𝁜𝂅𝝻𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌

Ἐὰν χρειασθῇ αὔξησις χρόνου τούτου τοῦ συνδυασμοῦ, τότε τὸ μετὰ ἁπλῆς ἀντικένωμα ἀνταλλάσσεται τῷ συνδέσμῳ μετὰ βαρείας καὶ διπλῆς ἢ τριπλῆς:

𝁑𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰	𝁆𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁕𝂏𝝰 𝁇𝝻‍𝝰	𝁇𝁜𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝻‌𝝰 𝁇𝝻‍𝝰       +‍‍
𝁘‍𝁑‌𝂅𝂅𝝻‌‌𝝰𝁑‌𝂏𝁠‌𝝰‌‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰	𝁘‍𝁆𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁕𝂏𝁠𝝰 𝁇𝝻‍𝝰	𝁘‍𝁇𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁑𝁠𝝻𝝰 𝁇𝝻‍𝝰       +‍‍
𝁘‍𝁑‌𝂅𝂅𝂅𝝻‌‌𝝰𝁑‌𝁠𝝰‌‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰	𝁘‍𝁆𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁕𝁠𝝰 𝁇𝝻‍𝝰	𝁇𝂅𝂅𝝻‍𝝰 𝁑𝝻𝝰 𝁇𝝻‍𝝰

Ὀρθογραφία τοῦ συνδέσμου (ἑτέρου)

Ὁ σύνδεσμος διακρίνει ἕνωσιν ἐν συνδυασμοῖς τισι (κυρίως μετὰ τοῦ ἴσου) τῶν ὁμοσυλλάβων φθογγοσήμων, δῆλα δὴ τοῖς μελίζουσι μίαν συλλαβήν.

Ὁ σύνδεσμος ἐπισημαίνει τὴν ἑνότητα τοῦ λόγου τῶν σημαδίων τῆς ψαλτικῆς ἐν συνδυασμοῖς αὐτῶν, τὴν ἀποκλειστικὴν ἐξάρτησιν ἐκ μιᾶς μονάδος τοῦ λόγου:

𝁆𝝰𝁆𝃰𝂏𝁠𝝰	𝁇𝁿𝝻‍𝝰𝁆𝃰𝁠‍𝁚𝝰	𝁇𝝻‍𝝰𝁇𝃰𝂏𝁠𝝰	𝁇𝃱𝝻‍‍𝝰𝁇𝁆𝃰𝂏𝁠𝝰
𝁓𝂏𝝰‌‌‌  𝁆𝃰𝂏𝁠𝝰	𝁘𝁑𝁓𝂏𝂏𝝻‍𝝰𝁇𝃰𝂏𝁠𝝰	𝁘‍𝁑‌𝂅𝂅𝝻‌‌𝝰𝁑‌𝂏𝁠‌𝝰‌‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰	𝁘‍𝁆𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁕𝂏𝁠𝝰 𝁇𝝻‍𝝰
𝁑𝝰‌‌𝁉𝁆𝁠𝝰‌	𝁇𝁿𝝻‍𝝰𝁉𝁆𝁠𝝰‌	𝁘‍𝁑‌𝂅𝂅𝂅𝝻‌‌𝝰𝁑‌𝁠𝝰‌‌‌ 𝁇𝝻‍𝝰	𝁘‍𝁆𝂅𝂅𝝻‍𝝰𝁕𝁠𝝰 𝁇𝝻‍𝝰
𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌𝁇𝁠𝝰 𝁑𝝻𝝰		𝁑𝝰‌‌𝁆𝁠𝝰 𝁑𝝰‌𝁆𝁠𝝰 𝁑𝝰‌‌𝁆𝁠𝝰 𝁑𝝰‌𝁆𝁠𝝰

Ὁ συνδυασμὸς «ὀλίγον/ἴσον+ἔγγοργος ἀπόστροφος+ὀλίγον(/ὄλίγον σὺν κεντήμασι ἐπάνω)» διακρίνεται τῷ συνδέσμῳ μόνον ἐὰν τοῦτον ἀκολουθεῖ κατάβασις μελῳδίας:

𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌𝁇𝁠𝝰 𝁑𝝻𝝰	𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌𝁇𝃰𝂏𝁠𝝰 𝁑𝝻𝝰	𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌𝁇𝁠𝝰 𝁇𝝻‍𝝰+‍‍‍
𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌𝁇𝝰 𝁆𝝻‍𝝰	𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌𝁇𝃰𝂏𝝰 𝁆𝝻‍𝝰	𝁘𝁇𝝻‍𝝰 𝁑𝂏𝝰‌‌𝁇𝝰 𝁇𝝻‍𝝰